Η κατάρα του φαραώ Τουταγχαμών χτυπά 100 χρόνια αργότερα
Η ανακάλυψη του τάφου του νεαρού φαραώ Τουταγχαμών, εντυπωσίασε αλλά και δίχασε όταν ανακοινώθηκε ότι επρόκειτο να παραβιαστεί, στις 4 Νοεμβρίου του 1922.
Από τη μια επρόκειτο για μια τεράστια ανακάλυψη που θα έδινε στους αρχαιολόγους τη δυνατότητα να εξετάσουν από πρώτο χέρι έναν ασύλητο βασιλικό τάφο, από την άλλη υπήρχε η δεισιδαιμονία που προφήτευε ότι πολλά δεινά θα πέσουν πάνω σε όποιον τολμήσει να ανοίξει τον τάφο του φαραώ, και να διαταράξει τον αιώνιο ύπνο του.
Ο νεαρός πρίγκιπας Τουταγχαμών ανέβηκε στο θρόνο σε ηλικία 9 ετών και βασίλεψε στην Αίγυπτο για περίπου δέκα χρόνια, αφού πέθανε ξαφνικά το 1324 πΧ., σε ηλικία 19 ετών.
Το άνοιγμα του βασιλικού τάφου αποκάλυψε πλήθος επίπλων και κομψοτεχνημάτων από χρυσό και ελεφαντόδοντο, πλήθος πολυτελών σκευών καθημερινής χρήσης, πλήθος φιαλών με αρώματα και πολύτιμα μυρωδικά, βαρύτιμα κοσμήματα από χρυσό και πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους, και βέβαια τη νεκρική χρυσή μάσκα του φαραώ, τα σκήπτρα του, και ένα εγχειρίδιο καμωμένο από το μέταλλο κάποιου μετεωρίτη που είχε πέσει στη Γη.
Τον τάφο ανακάλυψε και παραβίασε, τον Νοέμβριο του 1922, ο Βρετανός αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ, ενώ η σαρκοφάγος του φαραώ ανοίχθηκε τον Φεβρουάριο του 1923. Η σαρκοφάγος περιείχε τρία φέρετρα -το ένα μέσα στο άλλο- ενώ το τελευταίο φέρετρο ήταν ολόχρυσο, βάρους 225 κιλών, και περιείχε τη μούμια του βασιλιά Τουταγχαμών.
Η κατάρα του φαραώ Τουταγχαμών
Η κατάρα του φαραώ, άρχισε να ψιθυρίζεται από στόμα σε στόμα μόλις ανοίχτηκε ο τάφος. Την ίδια μέρα μια κόμπρα επιτέθηκε και καταβρόχθισε το καναρίνι του αρχαιολόγου Κάρτερ. Το περιστατικό αυτό ενέπνευσε τη συγγραφέα Μέρι Κορέλι να γράψει τον Μάρτιο του 1923, ένα βιβλίο για την «κατάρα του Φαραώ». Ταυτόχρονα, οι σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις πυροδότησαν μια αναπάντεχη «Αιγυπτιομανία» σε παγκόσμιο επίπεδο!
Λίγο καιρό όμως αργότερα, η κατάρα άρχισε να ξεφεύγει από τα στενά όρια του μύθου, και να υλοποιείται καθώς άρχισαν να πεθαίνουν διάφορα άτομα που συμμετείχαν στην αρχαιολογική αποστολή. Συνολικά υπήρξαν έξι άνθρωποι που εισήλθαν στον βασιλικό τάφο και πέθαναν αναπάντεχα λίγο καιρό αργότερα.
Πρώτα πέθανε ο Λόρδος Κάρναρβον ο οποίος είχε χρηματοδοτήσει την αποστολή. Ο λόρδος μπήκε στον τάφο μαζί με τον αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ, και τελικά πέθανε τρεις μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1923.
Δεύτερος πέθανε ο Τζορτζ Τζέι Γκουλντ, τον Μάιο του 1923, από ακατάσχετο πυρετό.
Τρίτος πέθανε ο πρίγκιπας Αλί Καμέλ Φαμί Μπέι, πυροβολημένος από τη γυναίκα του, τον Ιούλιο του 1923.
Τέταρτος, πέθανε ο Σερ Άρτσιμπαλντ Ριντ, ο ακτινολόγος που εξέτασε με «ακτίνες Χ» τη μούμια, τον Ιανουάριο του 1924, από άγνωστη ασθένεια.
Πέμπτος, πέθανε ο Α. Σι Μέις, μέλος της ομάδας του Κάρτερ, το 1928, από οξεία δηλητηρίαση.
Έκτος, και τελευταίος πέθανε ο Ρίτσαρντ Μπέθελ, γραμματέας του Χάουαρντ Κάρτερ, που βρέθηκε ανεξήγητα πνιγμένος στο κρεββάτι του.
Χτύπημα στην υστεροφημία
Ο ίδιος ο αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ, φαίνεται ότι αρχικά απέφυγε την «κατάρα του Φαραώ», αφού πέθανε 17 χρόνια αργότερα σε προχωρημένη ηλικία. Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι 100 χρόνια αργότερα ήλθε η σειρά του να πληρώσει το τίμημα για την παραβίαση του «αιώνιου ύπνου» του μεγάλου Τουταγχαμών.
Ο Χάουαρντ Κάρτερ, σαν επιστήμονας αρχαιολόγος που ήταν, άφησε πεθαίνοντας ένα λαμπρό επιστημονικό έργο, και έγραψε το όνομά του με χρυσά γράμματα ως ένας από τους λίγους αρχαιολόγους που είχαν την τύχη να φέρουν στο φως μια μεγάλη αρχαιολογική ανακάλυψη.
Εκατό χρόνια, όμως, αργότερα, η υστεροφημία του κινδυνεύει να γίνει σκόνη!
Από τις 4 έως τις 6 Νοεμβρίου του 2022, στον ιερό τόπο του Λούξορ, ο αρχαιολόγος Μαρκ Γκαμπόλντ, καθηγητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Paul Valery University, του Μομπελιέ, παρουσίασε μια έρευνα που αποδεικνύει ότι ο αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ ιδιοποιήθηκε κάποια κοσμήματα και μερικά τεχνουργήματα από τον τάφο του Τουταγχαμών, τα οποία βρέθηκαν μετά από χρόνια να πωλούνται σε δημοπρασίες ή να κοσμούν τις προθήκες μουσείων στις ΗΠΑ και αλλού.
Οι πρώτες σοβαρές υποψίες για την αντί-επιστημονική συμπεριφορά του Κάρτερ, ήλθαν από τον ακαδημαϊκό αιγυπτιολόγο-φιλόλογο σερ Άλαν Γκάρντινερ, στον οποίο ο Κάρτερ απευθύνθηκε για να του μεταφράσει τα ιερογλυφικά που βρέθηκαν στον τάφο. Ο Κάρτερ όταν τέλειωσε η μετάφραση των ιερογλυφικών, έκανε δώρο στον σερ Άλαν Γκάρντινερ ένα παλαιό αιγυπτιακό φυλακτό «whm amulet».
Ο Γκάρντινερ το δέχτηκε αφού πρώτα ρώτησε τον Κάρτερ μήπως προέρχεται από τον τάφο του φαραώ, και αφού έλαβε αρνητική απάντηση από τον Κάρτερ. Στη συνέχεια ο Γκάρντινερ έδειξε το φυλακτό στον Ρεξ Έγκελμπαχ, τον Βρετανό διευθυντή του Egyptian Museum of Cairo. O Ρεξ Έγκελμπαχ αναγνώρισε αμέσως το φυλακτό, αφού προερχόταν από μια μεγάλη ομάδα ομοειδών αντικειμένων που είχαν βρεθεί στον τάφο, και είχαν προέλθει από το ίδιο καλούπι.
O Γκάρντινερ διαμαρτυρήθηκε γράφοντας ένα γράμμα στον Κάρτερ, στο οποίο περιέγραψε τη δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκε δείχνοντας το φυλακτό στον Έγκελμπαχ, και καθησυχάζοντάς τον ότι δεν φανέρωσε ποιος του το προμήθευσε. Την επιστολή αυτή και άλλες παρόμοιες παρουσιάζει στο βιβλίο του, Tutankhamun and the Tomb that Changed the World, ο αιγυπτιολόγος Μπομπ Μπράιερ. Το βιβλίο εκδίδεται από τον εκδοτικό οίκο του πανεπιστημίου της Οξφόρδης «Oxford University Press», και μαζί με τη μαρτυρία του Άλφρεντ Λούκας, ο οποίος ήταν βοηθός του Κάρτερ και κατάθεσε ότι ο καθηγητής Κάρτερ «παραβίασε μόνος του την πόρτα του νεκρικού θαλάμου και ύστερα την επιδιόρθωσε ξανασφραγίζοντάς την, και καλύπτοντας το άνοιγμα».
Ο Μπράιερ υποστηρίζει ότι οι επιστολές αποδεικνύουν πως: «ο αρχαιολόγος Κάρτερ παραβίασε τον τάφο πριν από το επίσημο άνοιγμά του, και πήρε αρκετά τεχνουργήματα και κοσμήματα, τα οποία και πούλησε μετά τον θάνατο των άμεσων συνεργατών του».
Ο καθηγητής Μαρκ Γκαμπόλντ, που εντόπισε αρκετά τέτοια κομμάτια σε συλλογές και μουσεία του Δυτικού κόσμου, συνέκρινε το υλικό από τις αυθεντικές φωτογραφίες του Χάρι Μπάρτον, που είχε φωτογραφήσει επίσημα τα ευρήματα της ανασκαφής, και κατόρθωσε να ταυτοποιήσει αρκετά κομμάτια που βρέθηκαν στον τάφο, με διάφορα εκθέματα μουσείων και διάφορα αντικείμενα προς δημοπράτηση.
Ένα μεγάλο κολάρο που φορούσε ο Τουταγχαμών στο στήθος του, βρέθηκε σε κομμάτια σε διάφορα μέρη του κόσμου. Κομμάτια του βρέθηκαν στο Μουσείο Νέλσον-Άτκινς, στο Κάνσας του Μιζούρι, κάποιες από τις πέτρες του ίδιου κολάρου, βρέθηκαν στην κατοχή ιδιώτη-συλλέκτη που επιχείρησε να τις πουλήσει μέσω του οίκου δημοπρασιών Κρίστις, το 2015. Επίσης κάποιες πέτρες από ένα διάδημα που φοριόταν στο κεφάλι, βρέθηκαν να έχουν μετασκευαστεί σε κολιέ, το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο Τέχνης του Σεντ Λούις.
Το μουσείο παραδέχτηκε ότι οι πέτρες του κολιέ, προέρχονται από τον βασιλικό τάφο του Τουταγχαμών. Το ίδιο συνέβη και με ένα άλλο περιδέραιο που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Ένα άλλο κομμάτι φτιαγμένο από κεραμικές πέτρες, βρέθηκε στην κατοχή του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης, στη Νέα Υόρκη, και επιστράφηκε στην Αίγυπτο το 2011.
Όλα αυτά τα κομμάτια τα αφαίρεσε παράνομα ο Κάρτερ από τον τάφο του Τουταγχαμών, και στη συνέχεια τα πούλησε ή τα δώρισε σε διάφορους φίλους και γνωστούς του, κάτι που συνιστά επίσης παράνομη πράξη.
Εξ’ αρχής, όλα τα ευρήματα του βασιλικού τάφου, είχε συμφωνηθεί ότι θα έπρεπε να μείνουν στην Αίγυπτο. Βέβαια ο χρηματοδότης της ανασκαφής, Λόρδος Κάρναρβον ήλπιζε να διεκδικήσει και να κρατήσει κάποια από αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα, βασιζόμενος και στο γεγονός ότι η Αίγυπτος επεδίωκε την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία.
Όμως η βρετανική κυβέρνηση δέχτηκε πως τα ευρήματα αποτελούσαν περιουσία της Αιγύπτου, και δεν έπρεπε να απομακρυνθούν, ενώ τα 5.000 και πλέον συνολικά κομμάτια που έφερε στο φως η ανασκαφή θα αποτελούν τον κεντρικό πυρήνα εκθεμάτων, του νέου μουσείου Grand Egyptian Museum, που ετοιμάζεται στο Κάιρο.
Έτσι, 100 χρόνια αργότερα, φαίνεται πως η «κατάρα του Τουταγχαμών» χτυπά αλύπητα και καταστρέφει την υστεροφημία του Βρετανού αρχαιολόγου Χάουαρντ Κάρτερ, κατατάσσοντάς τον ανάμεσα στους «τυχοδιώκτες» του είδους.
