Το φαινόμενο Ελ Νίνιο και πόσο μπορεί να επηρεάσει την χώρα μας

Έντονο προβληματισμό έχουν προκαλέσει οι εξελίξεις για το μέλλον του πλανήτη, που αναμένεται να βρεθεί, λόγω της υπερθέρμανσης, αντιμέτωπος με περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Σύμφωνα με την έκθεση της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Κοπέρνικος για την Κλιματική Αλλαγή (C3S), σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία οκτώ χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί και το 2022 ήταν το πέμπτο θερμότερο έτος.

Κλιματικά μοντέλα από όλο τον κόσμο εξάλλου, προειδοποιούν για την ανάδυση του φαινομένου Ελ Νίνιο που αναμένεται να επηρεάσει την παγκόσμια ατμοσφαιρική κυκλοφορία.

Ας δούμε όμως παρακάτω έξι βασικές ερωτήσεις – απαντήσεις για το φαινόμενο αυτό και τι αναμένεται να προκαλέσει.

1. Τι είναι το φαινόμενο Ελ Νινιο; (El Niño)
Ελ Νίνιο (El Niño) ονοµάζεται το θερµό θαλάσσιο ρεύµα που εµφανίζεται στον Ειρηνικό Ωκεανό και αποτελεί µέρος των διακυµάνσεων που παρουσιάζει η επιφανειακή θερµοκρασία του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού εντός της Τροπικής Ζώνης.

Ο όρος El Niño, που στα Ισπανικά σηµαίνει “το µικρό αγόρι”, αναφέρεται ουσιαστικά στο Θείο Βρέφος καθώς το φαινόµενο εκδηλώνεται συνήθως με τη μέγιστη έντασή του την περίοδο των Χριστουγέννων στις δυτικές ακτές της Νοτίου Αµερικής, κοντά στις ακτές του Περού και του Ισηµερινού.
Το αντίθετο φαινόμενο ονομάζεται La Niña και συνοδεύεται από ψυχρότερα από τα κανονικά επιφανειακά νερά στην τροπική ζώνη του Ειρηνικού Ωκεανού. Τα τελευταία 4 χρόνια και μέχρι τους 2 πρώτους μήνες του 2023 είχαμε φαινόμενο La Niña.

2. Πόσο επηρεάζει τις καιρικές συνθήκες στον πλανήτη μας;
Υπό συνθήκες El Niño, οι άνεµοι στις τροπικές περιοχές του Ειρηνικού Ωκεανού εµφανίζονται εξασθενηµένοι επιτρέποντας στα θερµά επιφανειακά νερά από τον ∆υτικό Ειρηνικό να µετατοπιστούν ανατολικότερα. Ανάλογη μετατόπιση µε αυτή των θερμών υδάτων παρουσιάζει και η ζώνη βροχοπτώσεων.

Έτσι, η Νότια Αμερική δέχεται αυξημένες βροχοπτώσεις, αντιμετωπίζοντας αρκετά συχνά πλημμυρικά επεισόδια, ενώ περιοχές όπως η Ινδία, η Ινδονησία και η Αυστραλία δοκιμάζονται από έντονη ξηρασία. Στη Βόρεια Αμερική οι συνέπειες του El Niño είναι κατά βάση έµµεσες, µε θερµότερους από τα κανονικά επίπεδα χειµώνες στις Βορειοδυτικές Η.Π.Α και τον Καναδά και αρκετά ξηρούς στις Δυτικές Η.Π.Α.

Σε περιοχές της Ανατολικής Αφρικής οι συνεχείς βροχοπτώσεις της περιόδου από τον Μάρτη έως και τον Μάϊο παρουσιάζουν µέγιστο. Έµµεσες επιπτώσεις του El Niño εντοπίζονται σε πολλές περιοχές του πλανήτη.
Τέλος, τα πολύ θερμά νερά στην περιοχή εμφάνισης του φαινομένου έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας του υπερκείμενου αέρα στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που επιφέρει αύξηση έως και 0.2 βαθμούς στην παγκόσμια τιμή της θερμοκρασίας.

3. Τι αναμένεται να συμβεί τους επόμενους μήνες;
Μετά από μία μακρά περίοδο όπου είχαμε το αντίθετο φαινόμενο (La Niña), σταδιακά η επιφανειακή θερμοκρασία στον Ειρηνικό Ωκεανό ανεβαίνει (Εικόνα 1). Τον Απρίλιο του 2023 η κατάσταση παραμένει στο επίπεδο της επαγρύπνησης (El Niño Watch). Σύμφωνα με τις προγνώσεις των μεγαλύτερων μετεωρολογικών κέντρων υπάρχει πολύ αυξημένη πιθανότητα μέσα στους επόμενους μήνες, και κυρίως τους τελευταίους μήνες του 2023, να έχουμε θερμοκρασίες επιφανείας της θάλασσας στον Ειρηνικό οι οποίες θα ξεπερνούν κατά 2 βαθμούς τις κανονικές τιμές.

Αποκλίσεις της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας από τις κανονικές τιμές τον Οκτώβριο του 2022 (αριστερά) και στις αρχές Απριλίου 2023 (δεξιά). Το λευκό ορθογώνιο οριοθετεί την περιοχή όπου εμφανίζονται τα φαινόμενα La Niña/El Niño. (πηγή climatebook.gr)

4. Πότε πάλι είχαμε ισχυρό El Niño;
Ένα πολύ ισχυρό El Niño είχαμε το μεγαλύτερο μέρος του 2015 και τους τρεις πρώτους μήνες του 2016. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο σε διάρκεια επεισόδιο από το 1997.

5. Και τι συνέβη τότε;
Το αποτέλεσμα ήταν οι θερμοκρασίες στον πλανήτη να είναι πολύ υψηλές όλους τους τελευταίους μήνες του 2015 καθώς και τους πρώτους μήνες του 2016. Τον Φεβρουάριο του 2016, η μέση θερμοκρασία της Γης ξεπέρασε κατά 0.9 βαθμούς την κλιματική τιμή της περιόδου 1981-2010 και αποτελεί ρεκόρ θετικής απόκλισης το οποίο δεν έχει καταρριφθεί από τότε.

6. Το El Niño επηρεάζει τον καιρό της Ελλάδας;
Γενικά η επιρροή του El Niño στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία πάνω από την Ευρώπη είναι μικρότερη από την τροπική περιοχή και τη Βόρεια Αμερική. Όμως επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει πως η Βόρεια Ευρώπη επηρεάζεται συχνά από χαμηλές θερμοκρασίες κατά την επικράτηση του El Niño τους χειμερινούς μήνες και ο Βόρειος Ατλαντικός από ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.

Υπό αυτές τις συνθήκες στην Ευρώπη, η Ελλάδα και γενικότερα η Μεσόγειος επηρεάζονται από μεγαλύτερα ποσά βροχής καθώς επικρατούν άνεμοι δυτικών διευθύνσεων.