Έρευνα-σοκ: Ένα στα πέντε ελληνόπουλα θύμα σεξουαλικης βίας

Μπορεί ένα παιδικό κουκλοθέατρο να σώσει τα 18.300 παιδιά που γεννήθηκαν πέρσι στην Ελλάδα και κινδυνεύουν να πέσουν θύματα παιδικής κακοποίησης; Η θετική απάντηση που δίνει η ΜΚΟ «Eliza» γεμίζει ελπίδα αλλά και ευθύνη όσους ασχολούνται με το ζήτημα, με τα ερευνητικά στοιχεία που έρχονται κυρίως από την Αμερική να είναι σαφέστατα: Η πρόληψη σώζει παιδικές ψυχές.

Οι περισσότεροι όταν ακούν τον όρο «σεξουαλική κακοποίηση» τον βάζουν μακριά από τη δική τους πραγματικότητα, όμως τα ανατριχιαστικά στοιχεία παιδικής κακοποίησης που αφορούν εξίσου την Ελλάδα και την Ευρώπη δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας για το μεγάλο μέγεθος του προβλήματος και στη χώρα μας. Ενας στους πέντε ανηλίκους από 0 έως 18 ετών θα βιώσει στη ζωή του τουλάχιστον ένα περιστατικό σεξουαλικής βίας, από θώπευση και προβολή σε αυτό πορνογραφικού υλικού μέχρι και βιασμό. Δυστυχώς όμως το ποσοστό αυτό δεν αποτυπώνει την πραγματικότητα, καθώς είναι αποτέλεσμα των ελλιπών επίσημων στοιχείων καταγραφής, με τις εκτιμήσεις να ανεβάζουν τα νούμερα κατά πολύ. Σε μεγάλη έξαρση είναι η σεξουαλική κακοποίηση μέσω του Ιντερνετ είτε με έκθεση σε πορνογραφικό υλικό είτε με εξαπάτηση του παιδιού και μετά τον εκβιασμό του.

Στην Ελλάδα 7.500 παιδιά έως 5 ετών πέφτουν κάθε χρόνο θύματα κακοποίησης, ενώ το 73% δεν θα μιλήσει για αυτό τον πρώτο χρόνο και το 45% των θυμάτων δεν θα μιλήσει για τουλάχιστον 5 χρόνια.

Εννιά στους δέκα θύτες είναι πρόσωπα τα οποία το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται, από τον οικογενειακό και το φιλικό κύκλο. Δεν υπάρχει ξεκάθαρο προφίλ θυτών, όμως όσα άτομα έχουν πρόσβαση σε παιδιά, όπως γονείς, συγγενείς, δάσκαλοι, γιατροί, προπονητές, είναι πιο συνηθισμένο να ανήκουν στην κατηγορία αυτή. Και τα δύο φύλα μέχρι και 13 ετών ανήκουν στις κατηγορίες υψηλού κινδύνου, ενώ στην ηλικιακή ομάδα 12-18 τα κορίτσια κακοποιούνται περισσότερο, αν και αυτό το στοιχείο τείνει να αλλάξει. Παιδιά με αναπτυξιακές-μαθησιακές δυσκολίες αλλά και από μη αστικές περιοχές διατρέχουν το διπλάσιο κίνδυνο λόγω του έντονου στιγματισμού.

Ολοι οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι τα ποσοστά μη αποκάλυψης είναι πολύ υψηλά και από το ίδιο το θύμα, το οποίο δεν μιλά, αλλά και όταν ακόμη το παιδί το πει σε κάποιον μεγαλύτερο, επιλέγεται η αποσιώπησή του. Η κακοποίηση θεωρείται οικογενειακή υπόθεση και, ακόμα και αν γίνει αντιληπτή, η ανάγκη επιβίωσης (π.χ. «αν ο πατέρας πάει φυλακή πώς θα ζήσουμε;»), ο κίνδυνος στιγματισμού («μα είναι συγγενής, δεν μπορώ να τον καταγγείλω και να το μάθουν όλοι») και πλήθος ταμπού που υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία εμποδίζουν την αποκάλυψη τέτοιων περιστατικών. Την ίδια στιγμή η άγνοια των εκπαιδευτικών και διευθυντών ότι έχουν νομικά εργαλεία που βοηθούν την αποκάλυψη αλλά και ότι είναι υποχρεωμένοι να καταγγέλλουν ακόμα και την υποψία σεξουαλικής κακοποίησης δυσκολεύουν την αντιμετώπισή της.

Εκπαίδευση για… «Ασφαλές Αγγιγμα»

Μια καινοτόμος πρωτοβουλία έχει ξεκινήσει εδώ και ένα χρόνο από τη ΜΚΟ «Eliza» με χρηματοδότηση από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος με σκοπό να εκπαιδεύσει παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση στη χώρα μας. Μέχρι το τέλους του 2018 περίπου 2.000 παιδιά νηπιαγωγείου μέχρι και τρίτης δημοτικού θα έχουν μάθει μέσα από το κουκλοθέατρο να διακρίνουν ποιο είναι το ασφαλές άγγιγμα από έναν ενήλικο και ποιο όχι, να αντιστέκονται σε μια δυσάρεστη κατάσταση και να επικοινωνούν το πρόβλημα. Για πρώτη φορά όμως εκπαιδεύονται και οι δάσκαλοι και οι γονείς.

Στόχος είναι τα επόμενα δύο χρόνια να εισαχθεί η συγκεκριμένη εκπαίδευση για το «Ασφαλές Αγγιγμα» σε όλα τα νηπιαγωγεία και τις τάξεις Α, Β, Γ των δημόσιων δημοτικών σχολείων της χώρας. «Στόχος μας είναι η πρόληψη, το μεγάλο δηλαδή κενό που καταγράφεται στη χώρα μας τη στιγμή που δεν υπάρχει εθνικός φορέας πρόληψης, καταστολής και καταγραφής τέτοιων περιστατικών. Θέλουμε να βάλουμε στο τραπέζι της συζήτησης όλο το φάσμα που αφορά ένα ασφαλέστερο αύριο για τα παιδιά μας», τόνισε κατά την παρουσίαση του προγράμματος η Αφροδίτη Στάθη, διοικητική διευθύντρια της «Eliza».

Η φρίκη σε αριθμούς

-1 στα 5 παιδιά από 0 έως 18 ετών θα βιώσει στη ζωή του τουλάχιστον ένα περιστατικό σεξουαλικής βίας

-73% από τα κακοποιημένα παιδιά δεν θα μιλήσουν για το γεγονός τον πρώτο χρόνο

-45% των θυμάτων δεν θα μιλήσουν για τουλάχιστον 5 χρόνια

-9 στους 10 θύτες είναι πρόσωπα τα οποία το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται, από τον οικογενειακό και το φιλικό κύκλο

eleftherostypos