Γιατί τα αυτοάνοσα νοσήματα προτιμούν τις γυναίκες και τι τα πυροδοτεί;
Ένα ισχυρό ανοσοποιητικό είναι η πρώτη γραμμή άμυνας προς τους εισβολείς του οργανισμού, όπως ιοί και βακτήρια. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως δεν αναγνωρίζει ως εχθρούς μόνο τους εισβολείς, αλλά και τα υγιή κύτταρα και τους ιστούς του ίδιου του οργανισμού, με αποτέλεσμα να τους επιτίθεται.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, ξεκινά μια παθολογική κατάσταση που συχνά οδηγεί σε μια αυτοάνοση ασθένεια. Τα αυτοάνοσα νοσήματα αποτελούν μία από τις κύριες αιτίες θανάτου και αναπηρίας μαζί με τις καρδιαγγειακές νόσους και τον καρκίνο. Η ποικιλία τους είναι ιδιαίτερα μεγάλη, αφού περισσότερες από 80 ασθένειες έχουν αναγνωριστεί ως αυτοάνοσες. Μολονότι τα αυτοάνοσα νοσήματα, μεμονωμένα, θεωρούνται σπάνιες ασθένειες, όλα μαζί προσβάλλουν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.
Υπολογίζεται πως περίπου το 8% του παγκόσμιου πληθυσμού (δηλαδή περίπου 800.000 άτομα μόνο στην Ελλάδα) πάσχουν από ένα ή περισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα, εκ των οποίων το 78% γυναίκες.
Μια αυτοάνοση διαταραχή μπορεί να προσβάλει μεμονωμένα όργανα: πάγκρεας (διαβήτης τύπου 1 και ίσως και διαβήτης τύπου 2), νευρικό σύστημα (πολλαπλή σκλήρυνση), αρθρώσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα), θυρεοειδή (Χασιμότο), έντερο (ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Κρον) ή και πολλά όργανα ταυτόχρονα, όπως στον ερυθηματώδη λύκο, στον οποίο μπορεί να πάσχουν οι αρθρώσεις, τα νεφρά, η καρδιά, οι πνεύμονες, ο εγκέφαλος, το αίμα και το δέρμα.
Γιατί στις γυναίκες;
Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται τόσο στις αλλαγές που πρέπει να κάνει το ανοσοποιητικό σύστημα για να αντεπεξέλθει με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, όσο και στο γεγονός ότι οι γυναίκες είναι "ορμονικά όντα".
"Η ορμονική κυριαρχία που χαρακτηρίζει το γυναικείο φύλο φαίνεται πως παίζει ουσιώδη ρόλο στη γένεση και στις φάσεις ύφεσης και έξαρσης της ασθένειας. Για παράδειγμα, η διακύμανση της έντασης πολλών αυτοάνοσων συμπίπτει με γυναικείους ορμονικούς κύκλους.
Το γεγονός αυτό μάλιστα μας δίνει ένα σημαντικό θεραπευτικό όπλο στη διαχείριση μιας τέτοιας διαταραχής" τονίζει ο Θεόδωρος Πρεβεδώρος, βιοχημικός, διευθυντής Τμήματος Κλινικής Βιοχημείας της κλινικής Nutrilabs.
Tι τα πυροδοτεί;
"Δε γνωρίζουμε ακριβώς, αλλά οι παράγοντες φαίνεται πως είναι πολλαπλοί με κυρίαρχους τους: διαρρέον έντερο, διαταραχή της μικροβιακής χλωρίδας (εντερική δυσβίωση), βιταμινικές ανισορροπίες (π.χ. ανεπάρκεια βιταμίνης D), υπερβολική αποστείρωση του περιβάλλοντος (υπόθεση υγιεινής), γενετική προδιάθεση, παρενέργειες φαρμάκων, λοιμογόνους παράγοντες (βακτήρια ή/και ιοί), περιβαλλοντική ρύπανση (χημική ή ακτινοβολίας) και κακές συνήθειες διαβίωσης (π.χ. κάπνισμα)" λέει ο ειδικός.
Η διάγνωση
Λόγω της μεγάλης ποικιλομορφίας τους, η διάγνωση μπορεί να είναι από πολύ απλή με ξεκάθαρα κλινικοεργαστηριακά ευρήματα ως εξαιρετικά δύσκολη.
Μπορούν να θεραπευτούν;
Τα αυτοάνοσα νοσήματα δε θεωρούνται ιάσιμα. "Μπορούν όμως (ανάλογα με τη σοβαρότητα) να τεθούν σε κατάσταση μόνιμης ύφεσης, με σχετικά ήπια συμπτώματα" επισημαίνει ο ειδικός.
Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι ποικίλες. Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται μια μεγάλη ποικιλία φαρμακευτικών παραγόντων, που συνήθως στοχεύουν στην αντιφλεγμονή και στη μερική καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως και τα νέας γενιάς φάρμακα με βιολογικούς παράγοντες.
Στη χρόνια διαχείριση συνιστάται μια πιο γενικευμένη αντιμετώπιση, όπως ειδική θεραπευτική διατροφή, εργαστηριακή έρευνα για την πιθανή αιτία της νόσου και εξάλειψή της, ελεγχόμενη έκθεση στον ήλιο, αποφυγή έκθεσης σε τοξίνες, έλεγχος και αποτοξίνωση από οργανικούς διαλύτες και βαρέα μέταλλα, ειδική άσκηση, μείωση του στρες κ.ά
Συνεργάστηκε ο Θεόδωρος Πρεβεδώρος, βιοχημικός, διευθυντής τμήματος Κλινικής Βιοχημείας Nutrilabs (www.nutrilabs.gr).
