Κορονοϊός: Τα όνειρα του εγκλεισμού – Πως να αντιμετωπίσουμε τους εφιάλτες μας

Την περίοδο της πανδημίας, λόγω του εγκλεισμού, έχει παρατηρηθεί πως υπάρχει αύξηση σε εφιάλτες και  όνειρα που σχετίζονται με τον φόβο και την αβεβαιότητα που έχει φέρει ο κορωνοϊός. Το GRTimes επικοινώνησε με την Αλεξανδρα Γκιμπιρίτη, Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt, προκειμένου να ερμηνεύσει τους λόγους που αρκετοί άνθρωποι ταλαιπωρούνται από εφιάλτες, πως μπορούν να τους αντιμετωπίσουν, καθώς και πως θα είναι η προσαρμογή στη νέα καθημερινότητα, μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. 

«Οι διαταραχές ύπνου είναι σύμπτωματα που εμφανίζονται σε μια ιδιαίτερα στρεσογόνο περίοδο της ζωής μας, ή μετά από ένα σοκ μιας δραματικής αλλαγής που μπορεί να υποβάλλεται η ζωή μας. Οι εφιάλτες φανερώνουν ότι κάτι έχει διαταραχτεί στη ψυχική μας ζωή και στην ισορροπία της. Το πιο πιθανόν είναι ότι συνυπάρχει και με άλλα συμπτώματα τα οποία σε συνδυασμό οδηγούν σε μια κλινική διάγνωση, για παράδειγμα ένα μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη, αγχώδη διαταραχή, τα οποία χρειάζονται θεραπευτική παρέμβαση και είναι ψυχικά φαινόμενα που είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθούν στη περίοδο της πανδημίας» εξηγεί η Αλεξάνδρα για την ερμηνεία  της εμφάνισης των εφιαλτών που σχετίζονται με τον κορωνοϊό. 

Ωστόσο, η ειδικός επισημαίνει πως  οι διαταραχές ύπνου και οι εφιάλτες δεν είναι συμπτώματα που από μόνα τους μπορούν να οδηγήσουν σε μια διάγνωση. Τονίζει όμως πως η περίοδος της πανδημίας θέτει σε κίνδυνο την ψυχική μας υγεία, και ένας τρόπος για να το εντοπίσουμε είναι και οι διαταραχές του ύπνου, και συγκεκριμένα οι εφιάλτες. 

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο είναι η ένταση και ο βαθμός του φαινομένου. Όταν είναι κάτι που το βιώνουμε επαναλαμβανόμενα, προκαλεί πολύ μεγαλύτερη διαταραχή στην ψυχή μας. Αν τα όνειρα μας είναι μόνο εφιάλτες, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μεγαλύτερη δυσφορία για αυτό που βιώνουμε. 

Κρίσιμη και τραυματική εμπειρία χαρακτηρίζει την περίοδο της πανδημίας η Αλεξάνδρα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με την απειλή της ζωής μας, βιώνοντας συναισθήματα όπως φόβο, φρίκη, έλλειψη βοήθειας, όπως αντίστοιχα μπορεί να βιώνουμε σε καταστάσεις φυσικής καταστροφής ή πολέμου. «Σε αυτή την φάση καλούμαστε ουσιαστικά να αντιμετωπίσουμε έναν αόρατο εχθρό και άγνωστο για εμάς. Πρόκειται για μια άγνωστη απειλή.» 

Μιας και τα όνειρα είναι ένα φαινόμενο του ύπνου που μας δίνουν τη δυνατότητα να έχουμε πρόσβαση στο ασυνείδητο μας, μέσα από τον συμβολισμό τους, προσπαθούμε να τα επεξεργαστούμε και να τα επιλύσουμε. «Τα όνειρα είναι τρόπος να εκτονώσουμε κάτι, να αποφορτιστούμε και πολλές φορές να επεξεργαστούμε κάτι που είναι πολύ δύσκολο. Έχουν μια θεραπευτική βάση. Κάτω από αυτό το πρίσμα, οι εφιάλτες είναι ένα αποτυχημένο όνειρο. Η δυσφορία δεν εκτονώνεται και παραμένει, ενώ τα συναισθήματα που μας δημιουργούν μας ταράζουν και στον ξύπνιο μας» αναφέρει η ψυχοθεραπεύτρια. 

Το γεγονός ότι πως οι εφιάλτες στην περίοδο της πανδημίας έχουν και έναν κοινό χαρακτήρα και έχουν αυξηθεί ιδιαίτερα, μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Παρατηρείται πως οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν κοινά όνειρα γιατί έχουν να κάνουν με την κατάσταση που ζούμε. Αυτό οφείλεται γιατί τα όνειρα συνδέονται με την καθημερινότητα μας. «Οπότε αν σκεφτούμε ότι αυτό που κυριαρχεί στη ζωή μας είναι ο απειλητικός ιός του κορωνοϊού , είναι πολύ λογικό να κυριαρχεί και στον ύπνο μας. Το γεγονός ότι βιώνουμε μια κοινή απειλή,  σε ένα συλλογικό επίπεδο, αυτό πολύ πιθανό να καλλιεργεί και μια κοινή αναπαράσταση σχετικά με την απειλή και να αποτυπώνεται με ένα κοινό και συμβολικό τρόπο στα όνειρα. Σαν να έχουμε ένα κοινό συλλογικό ασυνείδητο» εξηγεί η ειδικός.

Προσθέτει δε πως τι γεγονός ότι οι εφιάλτες έχουν να κάνουν με τον κορωνοϊό και την πανδημία συνδέεται με την προσπάθεια να διαχειριστούμε τον φόβο του θανάτου, και αναβιώνεται μέσα από τα όνειρα. Σαν αυτός ο φόβος να εκδηλώνεται μέσα από ένα κοινό συλλογικό ασυνείδητο και να φαίνεται η κοινή εμπειρία της απειλής που βιώνουμε. 

Η μια αντίδραση στο φαινόμενο της πανδημίας μπορεί να είναι ο πανικός που εκδηλώνεται μέσα από τους εφιάλτες. Η άλλη αντίδραση είναι η παντελή έλλειψη ονείρων, η εντελώς αποσύνδεση, λειτουργώντας σαν να μην υπάρχει όλο αυτό.  «Συνήθως όταν δεν βλέπουμε όνειρα είναι σαν να μην θέλουμε να έχουμε πρόσβαση σε πράγματα τρομακτικά, που μας φοβίζουν πολύ. Έχουμε όνειρα, απλά δεν τα θυμόμαστε. Σαν να τα απωθούμε. Το σοκ ενός τραύματος για να μπορέσουμε να το αντέξουμε, μια άμυνα του οργανισμού μας είναι να το απωθήσουμε. « 

Πως να αντιμετωπίσουμε τους εφιάλτες μας

Ανάλογα με την συχνότητα, την ένταση και το βαθμό που παρουσιάζεται ένα σύμπτωμα , αν για παράδειγμα οι εφιάλτες εμφανίζονται για μεγάλο διάστημα, προκαλώντας δυσφορία, αυτό επηρεάζει την ψυχική μας υγεία, την λειτουργικότητά μας και χρειάζεται αντιμετώπιση. 

Προληπτικά, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να μην δούμε εφιάλτες, γιατί δεν είναι εύκολο να ελέγξουμε αυτά που βλέπουμε. «Το θέμα είναι τι κάνουμε όταν εμφανίζονται, πως θα διαχειριστούμε τα μηνύματα που θα μας δώσει ο οργανισμός μας για να το αντιμετωπίσουμε» υποστηρίζει η ειδικός. 

Εφόσον είναι ψυχικά φαινόμενα, χρειάζονται ψυχολογική στήριξη . Αυτό που βοηθάει είναι να εκφραζόμαστε. Στην περίοδο της πανδημίας αυτό που βοηθάει είναι να μπορούμε να μιλάμε για τα συναισθήματα. Γιατί τα συναισθήματα που προκαλούνται από τον εγκλεισμό, είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε κάτι αφύσικο που ζούμε. “ Το βιώνω άγχος, θλίψη, θυμό, κενό, ματαίωση, αγωνία και φόβο, είναι πολύ σημαντικό να μπορεί το άτομο να το εκφράζει. Αν το άτομο δεν είναι σε ένα περιβάλλον που μπορεί να το κάνει, χρειάζεται να πάρει μια περαιτέρω στήριξη” τονίζει η Αλεξάνδρα.  

Αυτή την περίοδο υπάρχουν πολλές γραμμές τηλεφωνικής στήριξης, που είναι δωρεάν και εξειδικευμένες για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης κρίσης. Η ειδικός προτείνει στους ανθρώπους που βασανίζονται για πολύ καιρό με αυτά τα συμπτώματα, να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό. «Γενικότερα κάτι που αφορά τη ψυχική μας υγειά και έχει διάρκεια, ακόμα και οι σχέσεις μας, όσο καλές και αν είναι, δεν μπορούν να μας βοηθήσουν. Χρειάζεται μια πιο εξειδικευμένη βοήθεια.»  

Η προσαρμογή μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων

«Η προσαρμογή μας σε μια νέα κατάσταση, η οποία δεν ξέρουμε πως θα είναι, εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες. Ένας από αυτούς αφορά το επίπεδο της ψυχικής υγείας κάθε ατόμου, πριν την περίοδο της πανδημίας. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που είχε κατάθλιψη στο παρελθόν, έχει αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξει κατάθλιψη ή να νιώσει δυσφορία την περίοδο της πανδημίας και να είναι πιο δύσκολη η προσαρμογή του. 

Ένας δεύτερος παράγοντας είναι τα ιδιοσυγκρασιακά στοιχεία του κάθε ατόμου, το επίπεδο της ψυχικής ανθεκτικότητας δηλαδή. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος μπορεί να έχει πιο αναπτυγμένη την ικανότητα να ανταπεξέλθει πιο γρήγορα στην καθημερινότητα και τη ζωή του μετά από μια περίοδο στρες. 

Ακόμη, σημαντικό ρόλο παίζουν οι απώλειες που έχει υποστεί ένας άνθρωπος εν μέσω της πανδημίας είτε πρόκειται για την υγεία του είτε για τους οικείους του είτε για την εργασία του. « 

Αυτό που προκύπτει από τις έρευνες είναι πως η ψυχική διάσταση και οι ψυχικές επιπτώσεις της πανδημίας θα φανούν όταν θα κλείσει το θέμα της επιβίωσης και θα νιώσουμε σε ένα επίπεδο ασφαλείς. Οι συναισθηματικές διαδικασίες που θα επιφέρει ο εγκλεισμός μπορεί να εμφανιστούν και μετά από ένα εξάμηνο. «Τώρα είναι σαν να λειτουργούν άλλοι μηχανισμοί, πιο πρωτόγονοι, η ανάγκη για επιβίωση και να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε αυτή την κατάσταση. Οπότε η προσαρμογή εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες και σίγουρα θέλει χρόνο» καταλήγει η Αλεξάνδρα.