Λουσούδι: Όταν η έρημος μετα-μορφώνεται σε μια ζωντανή κοινωνία

Μια μοναδική εμπειρία βιωματικής έρευνας και σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας για τη μελέτη των βαθύτερων προσεγγίσεων γύρω από την ΕΙΚΟΝΑ, φιλοξενεί η Ιερά Μονή Κουδουμά, στα κεντρικά Αστερούσια Όρη της Κρήτης μεταξύ 16 με 23 Αυγούστου 2023, υπό τον τίτλο: “/iˈko.na/”: Βιωματικό εργαστήριο έρευνας, καλλιτεχνικής δημιουργίας και ανάδειξης των άυλων στοιχείων εικονογραφικής τέχνης στα κεντρικά Αστερούσια Όρη.
Ακαδημαϊκοί εικαστικών, καθηγητές θεολογίας και φοιτητές συναντιούνται με μοναχούς, τοπικούς φορείς, λαογράφους και αγιογράφους, στα “από-κοσμα” και “απομονωμένα” Αστερούσια για να μελετήσουν βιωματικά την αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου να εικονοποιει θεατές και αθέατες πτυχές της καθημερινότητας και της λατρευτικής ζωής. Ενώ, παράλληλα, μέσω του διεπιστημονικού διαλόγου που αναπτύσσεται, οι συμμετέχοντες προσδοκούν να αναδείξουν τα άυλα στοιχεία τοπικής εικονογραφικής τέχνης που εντοπίζονται στα ορθόδοξα πολιτιστικά μνημεία της περιοχής και να συμβάλουν στην ψηφιακή τεκμηρίωση, ανάδειξη και διαφύλαξη της τέχνης της νωπογραφίας στα κεντρικά Αστερούσια.

Η έναρξη των εργασιών θα πραγματοποιηθεί με μια εκδήλωση ανοιχτή στο κοινό, στις 17 Αυγούστου και ώρα 7 μ.μ., στο μετόχι των Τριών Ιεραρχών Λουσουδίου, στην κορυφή των Αστερουσίων. Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλαμβάνει αγιασμό των εργασιών, σύντομες τοποθετήσεις των συμμετεχόντων καθηγητών και καλωσόρισμα τοπικών φορέων.
Το κύριο μέρος του προγράμματος θα λάβει χώρα στο διάστημα 16 με 23 Αυγούστου 2023, όπου 16 φοιτητές εικαστικών, θεολογικών σπουδών και ψηφιακών μέσων δημιουργίας και επικοινωνίας, θα φιλοξενηθούν στην Ιερά Μονή Κουδουμά, στον Άγιο Ιωάννη και τα Καπετανιανά Ηρακλείου και μέσα από ένα κατάλληλα σχεδιασμένο πρόγραμμα εργαστηρίων και δραστηριοτήτων θα έχουν την ευκαιρία να:
● Μελετήσουν τις εικονογραφικές αναφορές που εντοπίζονται στα κεντρικά Αστερούσια και να φανερώσουν τα ιδιαίτερα στοιχεία τέχνης, τεχνοτροπίας και τεχνολογίας χρωμάτων και υλικών.
● Προσεγγίσουν τις προκλήσεις εικαστικής δημιουργίας μεταξύ Ορθόδοξης παράδοσης και εργαλείων ψηφιακού πολιτισμού.
● Πειραματιστούν δημιουργικά στην τέχνη και τεχνική της νωπογραφίας, την επεξεργασία πετρωμάτων για την παρασκευή τοπικών χρωμάτων και να μελετήσουν τις εικαστικές αρχές σχεδίου, σύνθεσης και χρώματος στην ελληνική ζωγραφική παράδοση και ειδικότερα στα Αστερούσια.
● Πειραματιστούν σε καινοτόμες τεχνικές ψηφιακής τεκμηρίωσης και ψηφιακής αποκατάστασης/αναπαράστασης των τοιχογραφιών με έμφαση σε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) και επαυξημένης πραγματικότητας (AR) για την εύρεση ελλειπόντων τμημάτων και την ενδοσυμπλήρωση περιεχομένου (inpainting) για τη διασφάλιση των πρακτικών, των γνώσεων και των δεξιοτήτων στις επόμενες γενιές. Προβλέπεται ανάπτυξη κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού για την μεταλαμπάδευση των γνώσεων σε μαθητές.
● Εφαρμόσουν όλα τα εικαστικά μέσα και την τοπική τεχνοτροπία, που θα αναδειχθούν από την έρευνα στην πράξη.

Παράλληλα μαζί με τους έξι επιβλέποντες καθηγητές, θα μοιραστούν προσεγγίσεις και προβληματισμούς μεταξύ Ορθόδοξης θεολογίας, εικαστικών και ψηφιακής τεχνολογίας, ενώ τοπικοί παράγοντες και μοναχοί θα μυήσουν τους συμμετέχοντες στην πνευματικότητα των Αστερουσίων, στην τοπική λαογραφία, γαστρονομία και τοπική πολιτιστική δραστηριότητα. Για τη βέλτιστη τεκμηρίωση και επικοινωνιακή στρατηγική προβολής της δράσης, όλες οι ενέργειες και δραστηριότητες θα κινηματογραφηθούν από εξειδικευμένο τηλεοπτικό συνεργείο.

Οι εκπαιδευτικές δράσεις έρευνας, καλλιτεχνικής δημιουργίας και πολιτισμού της Ιεράς Μονής Κουδουμά σχεδιάστηκαν σε συνεργασία με τον «Οργανισμό έρευνας, καινοτομίας και πολιτισμού: LOOX.Media», έπειτα από ανοιχτό κάλεσμα του Υπουργείου Πολιτισμού για δράσεις που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια του 2023, με αφορμή την επέτειο συμπλήρωσης είκοσι χρόνων από την υιοθέτηση της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 2003).

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα εντάσσεται στις ενέργειες της Ιεράς Μονής Κουδουμά, για την προσπάθεια ανάδειξης και αναβίωσης του κέντρου γραμμάτων και παιδείας των βυζαντινών χρόνων που λειτούργησε, επτά αιώνες πριν, στην Ιερά Μονή Τριών Ιεραρχών στο Λουσούδι, μετόχι της Ιεράς Μονής Κουδουμά. Εκεί, ο λόγιος και μοναχός Ιωσήφ Φιλάγρης ίδρυσε σχολή πανεπιστημιακού επιπέδου, στην οποία δίδασκε κείμενα Πατέρων και ανώτερα μαθήματα θεολογίας, φιλοσοφίας, αστρονομίας, γραμματικής και ιατρικής. Με τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων που ο ίδιος και οι μαθητές του αντέγραψαν, στο εργαστήριο αντιγραφής χειρογράφων Scriptorium, βοήθησε στη διάσωση και διάδοση της αρχαίας ελληνικής σκέψης στην Ευρώπη την εποχή της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού. Η διεπιστημονική αυτή συνάντηση ευελπιστούν οι διοργανωτές να φανερώσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την αναδημιουργία ενός ζωντανού, διεπιστημονικου και σύγχρονου κέντρου γραμμάτων, παιδείας, τοπικής και περιφερειακής πολιτιστικής αναφοράς και δημιουργίας, σύμφωνο με την πνευματική παρακαταθήκη του παρελθόντος.

«Παιδεία, τέχνη, γράμματα, θεολογία, παρατήρηση της φύσης και μελέτη των επιστημών: Με αυτά τα μέσα, ο Ιωσήφ Φιλάγρης απαντά στις προκλήσεις του καιρού του και μετατρέπει την έρημο σε ζωντανή κοινωνία. Ο τρόπος με τον οποίο μελετά, κατα-γράφει, αντι-γράφει, μετα-γράφει και εναποθέτει τα δεδομένα πνευματικής παρακαταθήκης στην αιωνιότητα φανερώνει την εξοικείωσή του με τα εργαλεία και τα μέσα της εποχής του, αλλά και την αγωνία του για τη διαφύλαξη και την προαγωγή της παιδείας και των ελληνικών γραμμάτων… Προσκαλούμε, λοιπόν, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τοπικούς φορείς, οργανισμούς και ερευνητές να συνδράμουν από κοινού στην προσπάθεια αναγέννησης του σπουδαίου κέντρου γραμμάτων και παιδείας των βυζαντινών χρόνων και αναμένουμε κάθε πρόταση ή δραστηριότητα, η οποία μπορεί να πρεσβεύει και διακονεί όχι μόνο την εκκλησία αλλά και την παιδεία…», δήλωσε ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Κουδουμά Αρχιμανδρίτης Μακάριος Σπυριδάκης.

Η δράση υλοποιείται με την παροχή αιγίδας και οικονομικής επιχορήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού. Υποστηρίζεται από ακαδημαϊκούς και φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας, της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου και φέρει, επίσης, την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Γόρτυνας.

Περισσότερες Πληροφορίες: Λουκάς Ζιάρας, 6986582771, loukasziaras@gmail.com, Αρχιμ. Μακάριος Σπυριδάκης, 6974852023
https://loox.media/ikona-project/, www.imkoudouma.gr