Μετεγκατάσταση και επανεγκατάσταση: Τα κράτη μέλη να αναλάβουν δράση

Η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα τη δωδέκατη έκθεση προόδου της σχετικά με τα προγράμματα επείγουσας μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης της ΕΕ, στην οποία αξιολογούνται οι ενέργειες που έγιναν από τις 12 Απριλίου 2017.

Χάρη στην εντατικοποίηση των προσπαθειών των κρατών μελών, ο αριθμός των ατόμων που έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι σήμερα, εντός του 2017, είναι σχεδόν ίσος με τον συνολικό αριθμό των μετεγκατασταθέντων κατά το 2016. Ο συνολικός αριθμός των μετεγκαταστάσεων ανέρχεται πλέον σε 18 418, γεγονός που αποδεικνύει ότι η μετεγκατάσταση μπορεί να λειτουργήσει εάν υπάρχει βούληση για την τήρηση των από κοινού συμφωνηθέντων με πνεύμα ειλικρινούς συνεργασίας. Ωστόσο, ενώ τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν δραστηριοποιηθεί και πραγματοποιούν τακτικά μετεγκαταστάσεις, ορισμένα δεν έχουν ακόμη πραγματοποιήσει ούτε μία, παραβλέποντας τη νομική υποχρέωσή τους. Όσον αφορά την επανεγκατάσταση, τα κράτη μέλη εξακολούθησαν να σημειώνουν σημαντική πρόοδο, καθώς μέχρι στιγμής έχουν παράσχει ασφαλείς και νόμιμες οδούς σε 16 163 άτομα, αριθμός που υπερβαίνει τα δύο τρίτα των επανεγκαταστάσεων οι οποίες συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος της ΕΕ. Χρησιμοποιώντας ως βάση τις συστάσεις του προηγούμενου μήνα, η σημερινή έκθεση εστιάζεται ιδίως στα κράτη μέλη που δεν τηρούν τις δεσμεύσεις τους.

Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε τα εξής: «Τα αποτελέσματα μέχρι στιγμής αποδεικνύουν ότι, εάν υπάρχει βούληση και αποφασιστικότητα εκ μέρους των κρατών μελών, η μετεγκατάσταση μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Η επιτυχία του προγράμματος μετεγκατάστασης δεν μπορεί να εξαρτάται από λίγες μόνο χώρες. Η αλληλεγγύη από νομική, πολιτική και ηθική άποψη δεν επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες. Καλώ τα κράτη μέλη που δεν εκπληρώνουν συστηματικά τις υποχρεώσεις τους να ξεκινήσουν αμέσως να το πράττουν. Τα συνολικά στοιχεία σχετικά με την επανεγκατάσταση αποδεικνύουν πόσα μπορούν να επιτευχθούν στην πράξη μέσω της ενισχυμένης συνεργασίας και του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ, και ήρθε πλέον η ώρα να επιτύχουμε το ίδιο για τη μετεγκατάσταση.»

Μετεγκατάσταση

Η θετική τάση στον τομέα της μετεγκατάστασης συνεχίζεται, καθώς από την τελευταία έκθεση και μετά έχουν μετεγκατασταθεί άλλα 2 078 άτομα (1 368 από την Ελλάδα και 710 από την Ιταλία). Με βάση τα στοιχεία που υπήρχαν στις 12 Μαΐου, έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 18 418 μετεγκαταστάσεις: 5 711 από την Ιταλία και 12 707 από την Ελλάδα. Εντούτοις, παρά τη συνεχιζόμενη θετική πρόοδο, ο σημερινός ρυθμός της μετεγκατάστασης εξακολουθεί να είναι χαμηλότερος από αυτόν που απαιτείται για να εκπληρωθούν οι στόχοι οι οποίοι ορίστηκαν προκειμένου να διασφαλιστεί η μετεγκατάσταση όλων των επιλέξιμων ατόμων εντός των επόμενων μηνών.

Μολονότι στην Ελλάδα ο τρέχων αριθμός των 12 400 αιτούντων μετεγκατάσταση που έχουν καταγραφεί αναμένεται να παραμείνει σταθερός, η Ιταλία δεν έχει ακόμη διασφαλίσει την καταγραφή όλων των ατόμων που είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση. Εκτός από τους 2 500 επί του παρόντος καταγεγραμμένους υποψηφίους για μετεγκατάσταση στην Ιταλία, 700 επιπλέον άτομα αναμένεται να καταγραφούν σύντομα· απομένει, επίσης, να καταγραφούν και οι Ερυθραίοι που έφθασαν στην Ιταλία το 2017 και υπερβαίνουν τους 1 100. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο συνολικός αριθμός των ατόμων που είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση και βρίσκονται επί του παρόντος στις δύο χώρες είναι πολύ χαμηλότερος από ό,τι προβλεπόταν στις αποφάσεις του Συμβουλίου, και λαμβανομένης υπόψη της προόδου που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα, η μετεγκατάσταση όλων των επιλέξιμων ατόμων έως τον Σεπτέμβριο του 2017 είναι απολύτως εφικτή εάν τα κράτη μέλη επιδείξουν την πολιτική βούλησή τους ως προς την υλοποίηση των από κοινού συμφωνηθέντων και λάβουν αποφασιστική δράση για αυτόν τον σκοπό. Σε κάθε περίπτωση, η νομική υποχρέωση για τη μετεγκατάσταση των επιλέξιμων ατόμων που βρίσκονται στην Ελλάδα και στην Ιταλία δεν θα παύσει να ισχύει μετά τον Σεπτέμβριο.

Μολονότι τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν πλέον δραστηριοποιηθεί, αναλαμβάνουν δεσμεύσεις και πραγματοποιούν μετεγκαταστάσεις τακτικά, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Αυστρία εξακολουθούν να είναι τα μόνα κράτη μέλη που δεν έχουν πραγματοποιήσει ούτε μία μετεγκατάσταση. Η στάση τους παραβιάζει τις νομικές υποχρεώσεις τους, τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει έναντι της Ελλάδας και της Ιταλίας, καθώς και τη δίκαιη κατανομή των ευθυνών. Εντούτοις, η Αυστρία έχει δεσμευτεί επισήμως να μετεγκαταστήσει 50 άτομα από την Ιταλία και η Επιτροπή επικροτεί την απόφασή της. Επιπλέον, η Τσεχική Δημοκρατία δεν έχει συμμετάσχει στο πρόγραμμα εδώ και ένα έτος περίπου.

Από αυτή την άποψη, οι συστάσεις που περιλαμβάνονται στη σημερινή έκθεση εστιάζονται κυρίως στα κράτη μέλη που δεν έχουν εφαρμόσει ακόμη τις αποφάσεις του Συμβουλίου· ειδικότερα καλούν την Ουγγαρία και την Πολωνία να ξεκινήσουν αμέσως να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις και να πραγματοποιούν μετεγκαταστάσεις, την Τσεχική Δημοκρατία να ξεκινήσει εκ νέου τις μετεγκαταστάσεις χωρίς καθυστέρηση και την Αυστρία, η οποία έχει πλέον ξεκινήσει να αναλαμβάνει δεσμεύσεις για μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία, να ξεκινήσει να αναλαμβάνει δεσμεύσεις και έναντι της Ελλάδας.

Οι συστάσεις αποσκοπούν επίσης να ενθαρρύνουν την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου σε άλλα κράτη μέλη:

• η Βουλγαρία και η Σλοβακία θα πρέπει να επιδείξουν μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις προτιμήσεις τους και θα πρέπει να αρχίσουν να πραγματοποιούν μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία το συντομότερο δυνατόν·
• η Ιρλανδία και η Εσθονία, σε συνεργασία με την Ιταλία, θα πρέπει να βρουν αμοιβαία αποδεκτές λύσεις για τη διεξαγωγή πρόσθετων συνεντεύξεων ασφαλείας προκειμένου να ξεκινήσουν τις μετεγκαταστάσεις το συντομότερο δυνατόν·
• ορισμένα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν τις μηνιαίες δεσμεύσεις τους (η Ισπανία, το Βέλγιο και η Κροατία για την Ιταλία και την Ελλάδα· η Γερμανία, η Ρουμανία και η Σλοβακία για την Ελλάδα και η Γαλλία για την Ιταλία), ενώ η Κύπρος θα πρέπει να ξεκινήσει να αναλαμβάνει δεσμεύσεις για την Ιταλία και να πραγματοποιεί μετεγκαταστάσεις το συντομότερο δυνατόν·
• τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης συνολικά θα πρέπει να αυξήσουν την ικανότητά τους να επεξεργάζονται αιτήματα επανεγκατάστασης, να αποφεύγουν τις υπερβολικά περιοριστικές προτιμήσεις και τις καθυστερήσεις, να περιορίσουν τις απαιτήσεις που προκαλούν καθυστερήσεις στη διαδικασία μεταφοράς και να δώσουν προτεραιότητα στις αιτήσεις που αφορούν ευάλωτους αιτούντες, ιδίως ασυνόδευτους ανηλίκους·
• επιπλέον, η Ιταλία θα πρέπει να επιταχύνει επειγόντως τις διαδικασίες για τον εντοπισμό και την καταγραφή όλων των επιλέξιμων αιτούντων το συντομότερο δυνατόν και να διασφαλίσει ότι τα άτομα που φθάνουν στην Ιταλία και είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση κατευθύνονται με συντεταγμένο τρόπο σε ειδικά κέντρα μετεγκατάστασης. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή χορήγησε πρόσφατα βοήθεια έκτακτης ανάγκης ύψους 15,33 εκατ. ευρώ για να βελτιώσει τη λειτουργία του προγράμματος μετεγκατάστασης στην Ιταλία.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να δώσουν συνέχεια στις συστάσεις της και να επισπεύσουν σημαντικά τις προσπάθειές τους στον τομέα της μετεγκατάστασης σε πνεύμα αμοιβαίας συνεργασίας και εμπιστοσύνης πριν από την επόμενη έκθεση του Ιουνίου 2017. Επιπλέον, η Επιτροπή παροτρύνει τα κράτη μέλη που δεν έχουν πραγματοποιήσει καμία μετεγκατάσταση ή που δεν έχουν αναλάβει δεσμεύσεις για την Ιταλία και την Ελλάδα για σχεδόν ένα έτος να προβούν άμεσα στις κατάλληλες ενέργειες και σε κάθε περίπτωση εντός του επόμενου μήνα. Εάν δεν προβούν στις εν λόγω ενέργειες, η Επιτροπή θα προσδιορίσει στην επόμενη έκθεσή της τον Ιούνιο τη θέση της σχετικά με τη χρήση των εξουσιών που της παρέχουν οι Συνθήκες, και ιδίως σχετικά με την κίνηση διαδικασιών επί παραβάσει. Η Επιτροπή είναι πρόθυμη να βοηθήσει τα κράτη μέλη να κάνουν τα αναγκαία βήματα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.

Επανεγκατάσταση

Συνολικά, το πρόγραμμα επανεγκατάστασης εξακολουθεί να βρίσκεται σε καλό δρόμο. Έως τις 12 Μαΐου είχαν επανεγκατασταθεί 16 163 άτομα σε 21 χώρες[1], δηλαδή έχουν ήδη ολοκληρωθεί πάνω από τα δύο τρίτα των 22 504 επανεγκαταστάσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος επανεγκατάστασης. Από τις 10 Απριλίου 2017 έχουν επανεγκατασταθεί 671 άτομα, κυρίως από την Τουρκία, αλλά και κάποια από την Ιορδανία και τον Λίβανο. Ο αριθμός αυτός συνιστά σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με τον περιορισμένο αριθμό των επανεγκαταστάσεων σε κράτη μέλη κατά τα έτη 2014 και 2015 μέσω εθνικών ή πολυμερών προγραμμάτων και καταδεικνύει σαφώς την προστιθέμενη αξία και το δυναμικό της ενισχυμένης συνεργασίας και του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα της επανεγκατάστασης.

Ωστόσο, ενώ ορισμένα κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες έχουν ήδη εκπληρώσει τους στόχους τους (ήτοι η Εσθονία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Φινλανδία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και η Ελβετία), οι προσπάθειες στον τομέα της επανεγκατάστασης εξακολουθούν να είναι άνισες. Εννέα κράτη μέλη (Βουλγαρία, Ελλάδα, Κροατία, Κύπρος, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία) δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη τις επανεγκαταστάσεις στο πλαίσιο των εν εξελίξει προγραμμάτων της ΕΕ.

Ο ρυθμός των επανεγκαταστάσεων από την Τουρκία, που περιλαμβάνονται στον συνολικό αριθμό των επανεγκατάστασεων, εξακολουθεί να σημειώνει ικανοποιητική πρόοδο, καθώς από την τελευταία έκθεση έχουν επανεγκατασταθεί 1 077 Σύριοι. Συνολικά 5 695 πρόσφυγες από τη Συρία έχουν πλέον φτάσει με ασφαλή και νόμιμο τρόπο στην Ευρώπη στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Ο συνολικός αριθμός των υπόλοιπων δεσμεύσεων για επανεγκαταστάσεις από την Τουρκία ανέρχεται πλέον σε 25 040, ενώ η Ρουμανία ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει σύντομα τις πρώτες επανεγκαταστάσεις της μέσω του μηχανισμού αυτού.

Μολονότι έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος, τα κράτη μέλη που εξακολουθούν να απέχουν πολύ από την επίτευξη των στόχων τους και τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη πραγματοποιήσει επανεγκαταστάσεις στο πλαίσιο των προγραμμάτων της ΕΕ θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την επανεγκατάσταση ατόμων το συντομότερο δυνατόν προκειμένου να συμβάλουν στις κοινές προσπάθειες για την παροχή ασφαλών και νόμιμων οδών προς την ΕΕ σε άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας και για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.

Ιστορικό

Το προσωρινό πρόγραμμα επείγουσας μετεγκατάστασης θεσπίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 με δύο αποφάσεις του Συμβουλίου, με τις οποίες τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να μετεγκαταστήσουν άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας από την Ιταλία και την Ελλάδα. Οι αποφάσεις για τη μετεγκατάσταση αφορούν τη δέσμευση για μετεγκατάσταση 98 255 ατόμων σε συνέχεια της έγκρισης από το Συμβούλιο της τροποποίησης της 2ης απόφασης του Συμβουλίου για τη μετεγκατάσταση στις 29 Σεπτεμβρίου 2016 σχετικά με τη διάθεση 54 000 θέσεων που δεν είχαν ακόμη κατανεμηθεί για τη νόμιμη εισδοχή Σύριων από την Τουρκία στην ΕΕ.

Στις 8 Ιουνίου 2015 η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επανεγκατάστασης. Ακολούθησε η συμφωνία της 20ής Ιουλίου 2015 μεταξύ των κρατών μελών για την επανεγκατάσταση 22 504 ατόμων με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 7ης Μαρτίου 2016 ζήτησε να επιταχυνθεί η εφαρμογή της μετεγκατάστασης, προκειμένου να βελτιωθεί η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα. Στα συμπεράσματά του της 20ής και 21ης Οκτωβρίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την έκκλησή του για περαιτέρω δράση προκειμένου να επιταχυνθεί η εφαρμογή των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης, λαμβανομένης υπόψη της επείγουσας ανάγκης για παροχή στήριξης προς την Ελλάδα και την Ιταλία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης Δεκεμβρίου ενέκρινε το κοινό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, στο οποίο περιλαμβάνεται ο στόχος για μετεγκατάσταση από την Ελλάδα 3 000 ατόμων μηνιαίως και επανέλαβε την έκκλησή του για περαιτέρω εντατικοποίηση των προσπαθειών επιτάχυνσης της μετεγκατάστασης, ιδίως όσον αφορά τους ασυνόδευτους ανηλίκους, καθώς και των υφιστάμενων προγραμμάτων επανεγκατάστασης.

Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, της 18ης Μαρτίου 2016, προβλέπει ότι για κάθε Σύριο που επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα γίνεται επανεγκατάσταση ενός Σύριου από την Τουρκία στην ΕΕ. Η αρχή αυτή ισχύει από τις 4 Απριλίου 2016. Προτεραιότητα δίνεται στους μετανάστες που δεν είχαν προηγουμένως εισέλθει ούτε είχαν προσπαθήσει να εισέλθουν στην ΕΕ παράτυπα.

Στις 13 Ιουλίου 2016 η Επιτροπή πρότεινε ένα μόνιμο πλαίσιο της ΕΕ για την επανεγκατάσταση με στόχο να θεσπιστεί κοινό σύνολο τυποποιημένων διαδικασιών για την επιλογή των υποψηφίων προς επανεγκατάσταση και κοινό καθεστώς προστασίας των ατόμων που επανεγκαταστάθηκαν στην ΕΕ, ούτως ώστε οι ευρωπαϊκές προσπάθειες επανεγκατάστασης να εξορθολογιστούν και να είναι καλύτερα εστιασμένες μελλοντικά.

Στις 16 Μαρτίου 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την πρώτη έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση. Η δεύτερη, τρίτη, τέταρτη, πέμπτη, έκτη, έβδομη, όγδοη, ένατη, δέκατη και ενδέκατη έκθεση εκδόθηκαν στις 12 Απριλίου, στις 18 Μαΐου, στις 15 Ιουνίου, στις 13 Ιουλίου, στις 28 Σεπτεμβρίου, στις 9 Νοεμβρίου, στις 8 Δεκεμβρίου 2016 και στις 28 Φεβρουαρίου, στις 2 Μαρτίου και στις 12 Απριλίου 2017 αντίστοιχα. 
Πηγή: typoskritis.gr