Πανελλαδικές 2019 – ΓΕΛ: Νέα Ελληνική Γλώσσα – Βατό και αναμενόμενο – Θέματα, απαντήσεις, εκτιμήσεις

Με το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, ως είθισται, άνοιξε την Παρασκευή 7/6  η αυλαία των Πανελλαδικών Εξετάσεων 2019 για τους υποψηφίους των γενικών λυκείων (ΓΕΛ) για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Δημοκρατία και νέοι ήταν το κεντρικό θέμα στο μάθημα της Έκθεσης των Γενικών Λυκείων για τις Πανελλαδικές εξετάσεις του 2019.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις καθηγητών πρόκειται για ένα  βατό κι αναμενόμενο θέμα.

Ανάμεσα στα αναμενόμενα θέματα συγκαταλέγεται το επιλεχθέν για την σημερινή εξέταση των υποψηφίων στις Πανελλαδικές εξετάσεις για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. Η ενεργός πολιτότητα και συμμετοχή των νέων στα κοινά, σε μία εποχή που στιγματίζεται από μια αδιαμφισβήτητη κρίση αξιών, συνιστά ζητούμενο για την στήριξη αλλά και «εξυγίανση» της Δημοκρατίας. Η έννοια της Δημοκρατίας δεν είχε συσχετισθεί με το θέμα των Πανελλαδικών εδώ και πολλά χρόνια (ποτέ από το 2000 που ισχύει ο σημερινός τρόπος εξέτασης του μαθήματος), ενώ συχνά στα θέματα είθισται να εμπλέκεται ο ρόλος που διαδραματίζουν ή που καλούνται να διαδραματίσουν οι νέοι

Στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσα διαγωνίζονται σήμερα οι μαθητές των Γενικών Λυκείων στο πλαίσιο των Πανελλαδικών εξετάσεων 2019 .

Το κείμενο που τους δόθηκε είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Norberto Bobbio, Το μέλλον της δημοκρατίας, μετάφραση Π. Ράμος. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 1993, σελ. 49-51 με θέμα "Επίκληση των αξιών της δημοκρατίας"

Το θέμα της έκθεσης είναι η παρουσίαση ενός άρθρου με 500 – 600 λέξεις για την ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σου με θέμα «Για να διατηρούν τις βασικές τους αρχές,οι σύγχρονες δημοκρατίες βασίζονται  στη  δράση  των  ενεργών  πολιτών»

Η αρχή του θέματος αναφέρει τα εξής: «Χρειάζεται μια απάντηση στο βασικό ερώτημα που άκουσα να επαναλαμβάνεται συχνά, κυρίως από τους νέους οι οποίοι τόσο εύκολα αυταπατώνται κι εξίσου εύκολα απογοητεύονται: Αφού η δημοκρατία είναι κατά κύριο λόγο ένα σύνολο διαδικαστικών κανόνων, πώς μπορούμε να έχουμε την απαίτηση να βασιζόμαστε στους «ενεργούς πολίτες»; Για να έχουμε ενεργούς πολίτες, δεν χρειάζονται άραγε και ιδανικά; Και βέβαια χρειάζονται τα ιδανικά. Πώς όμως να μην πάρουμε υπόψη μας τις μεγάλες ιδεολογικές συγκρούσεις που δημιούργησαν αυτούς τους κανόνες;».

«Δημοκρατία και νέοι» ήταν το κεντρικό θέμα στο μάθημα της Έκθεσης των Γενικών Λυκείων για τις Πανελλαδικές εξετάσεις του 2019.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις καθηγητών πρόκειται για ένα μάλλον βατό κι αναμενόμενο θέμα.

 Δείτε παρακάτω τις απαντήσεις από τα Φροντιστήρια Πουκαμισάς:

Β1. Σωστό, λάθος, σωστό, σωστό, λάθος

Β2. α)  -«Ποτέ μου δεν ξεχνώ… αιματοχυσίες»: Ο συγγραφέας αναφέρεται στον Κ. Πόπερ προκειμένου να ενισχύσει «το ήθος του», δηλαδή την αξιοπιστία των θέσεών του ότι η δημοκρατική εξουσία διακρίνεται από το ιδανικό της μη βίας.

-«Στο έργο του… απέραντο σφαγείο»: Για τον ίδιο λόγο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την αυθεντία, ώστε να πείσει ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη βίαιες συγκρούσεις.

Β3. α) Συμβουλή / διδασκαλία, εμπαιγμού, συνύπαρξης, αντιπαρατίθεται

β) «απέραντο σφαγείο»  μεταφορική λειτουργία της γλώσσας  βίαιη – φονική σύγκρουση

«… η μικρή … φωτίζει την πορεία μας»  μεταφορική λειτουργία της γλώσσας  οδηγεί – κατευθύνει – ορίζει τη ζωή μας. 

B4. α) 1. 2η παράγραφος: «Αν σήμερα… με τη βία» – Υποτακτικός λόγος

3η παράγραφος: «Οι τυπικοί κανόνες … χρήση βίας» – Υποτακτικός λόγος

2. 1η παράγραφος: «Αφού η δημοκρατία… πολίτες»; – Προφορικότητα στον λόγο (ερώτηση) 1η παράγραφος: «Θέλετε… απαριθμήσουμε;» – Προφορικότητα στον λόγο (ερώτηση – β’ πληθυντικό πρόσωπο)

β) Η παρένθεση χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα για την παράθεση μιας επεξηγηματικής πληροφορίας.

γ) Η σύνταξη είναι ενεργητική / Μετατροπή σε παθητική σύνταξη: Η διαμόρφωση και η εξάπλωση ειρηνικών επαναστάσεων επιτρέπεται μόνο από τη δημοκρατία

Αναλυτικά τα θέματα 

Επίκληση των αξιών της δημοκρατίας

    Χρειάζεται μια απάντηση στο βασικό ερώτημα που άκουσα να επαναλαμβάνεται συχνά, κυρίως από τους νέους οι οποίοι τόσο εύκολα αυταπατώνται κι εξίσου εύκολα απογοητεύονται: Αφού η δημοκρατία είναι κατά κύριο λόγο ένα σύνολο διαδικαστικών κανόνων, πώς μπορούμε να έχουμε την απαίτηση να βασιζόμαστε στους «ενεργούς πολίτες»; Για να έχουμε ενεργούς πολίτες, δεν χρειάζονται άραγε και ιδανικά; Και βέβαια χρειάζονται τα ιδανικά. Πώς όμως να μην πάρουμε υπόψη μας τις μεγάλες ιδεολογικές συγκρούσεις που δημιούργησαν αυτούς τους κανόνες; Θέλετε να δοκιμάσουμε να τις απαριθμήσουμε;

    Πρώτο μεταξύ όλων συναντάμε μέσα από αιώνες αμείλικτων θρησκευτικών πολέμων το ιδανικό της ανοχής. Αν σήμερα απειλείται η ειρήνη στον κόσμο, η απειλή προέρχεται για άλλη μια φορά από τον φανατισμό, δηλαδή από την τυφλή πίστη στη δική μας αλήθεια και ότι αυτή μπορεί να επιβληθεί με τη βία. Δεν χρειάζονται παραδείγματα· τα έχουμε καθημερινά μπροστά στα μάτια μας.

    Έπειτα έρχεται το ιδανικό της μη βίας. Ποτέ μου δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ*, σύμφωνα με την οποία αυτό που ουσιαστικά διακρίνει μια δημοκρατική εξουσία από μια μη δημοκρατική είναι πως μονάχα στην πρώτη οι πολίτες μπορούν να ξεφορτωθούν τους κυβερνώντες χωρίς αιματοχυσίες. Οι τυπικοί κανόνες της δημοκρατίας, που τόσο συχνά γίνονται αντικείμενο χλευασμού, εισήγαγαν για πρώτη φορά στην ιστορία τρόπους συμβίωσης που είχαν στόχο την επίλυση των κοινωνικών συγκρούσεων χωρίς τη χρήση βίας. Μόνον εκεί όπου οι κανόνες αυτοί γίνονται σεβαστοί, ο αντίπαλος δεν θεωρείται πλέον εχθρός που πρέπει να εξοντωθεί αλλά αυτός που μας αντιπολιτεύεται και αύριο μπορεί να πάρει τη θέση μας.

    Τρίτο, το ιδανικό της σταδιακής ανανέωσης της κοινωνίας μέσα από την ελεύθερη αντιπαράθεση των ιδεών και την αλλαγή της νοοτροπίας και του τρόπου ζωής. Μόνο η δημοκρατία επιτρέπει τη διαμόρφωση και την εξάπλωση των ειρηνικών επαναστάσεων, όπως συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες με την αλλαγή στις σχέσεις των δύο φύλων, που ίσως να είναι η μεγαλύτερη επανάσταση της εποχής μας.

    Τέλος, το ιδανικό της αδελφότητας (η fraternité της Γαλλικής Eπανάστασης). Η ιστορία του ανθρώπου είναι σε μεγάλο βαθμό ιστορία συγκρούσεων αδελφοκτόνων. Στο έργο του Φιλοσοφία της Ιστορίας ο Χέγκελ** χαρακτήρισε την Ιστορία ως «απέραντο σφαγείο». Μπορούμε να τον διαψεύσουμε; Σε καμία χώρα του κόσμου δεν υπάρχει περίπτωση να διαρκεί επί μακρόν η δημοκρατία δίχως να γίνει ήθος και συμπεριφορά.

*Καρλ Πόπερ: Φιλόσοφος του 20ού αι. ** Γ. Β. Φ. Χέγκελ: Φιλόσοφος του 19ου αι.