Πολιτική ανασκόπηση 2019: Από τον Αλέξη στον Κυριάκο

Τα πολιτικά γεγονότα που σημάδεψαν τη χρονιά που φεύγει – Η πολιτική αλλαγή, το μεταναστευτικό και η «καυτή» ατζέντα στα εθνικά θέματα

Μεγάλες αλλαγές, ανακατατάξεις και… αναταράξεις στο πολιτικό σκηνικό αφήνει πίσω του το 2019. Η χρονιά που πέρασε είχε τρεις εξαιρετικά σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις (συν μία των επαναληπτικών δημοτικών εκλογών), έντονες διπλωματικές διεργασίες και μεγάλες νομοθετικές αλλαγές.

Ψηλά στην αντζέντα των ελληνικών κυβερνήσεων – αλλά και των ευρωπαϊκών και της Τουρκίας – παρέμεινε μέσα στο 2019 και το μεταναστευτικό-προσφυγικό, μία πληγή για την ανθρωπότητα.

Η πολιτική αλλαγή

Αναμφισβήτητα, οι «μάχες» που δόθηκαν στις κάλπες του 2019 στην Ελλάδα έφεραν ανατροπή στο πολιτικό γίγνεσθαι του τόπου, νέα δεδομένα στην πολιτική σκηνή και φυσικά νέα πρόσωπα.

Μητέρα των μαχών ήταν φυσικά η εκλογική αναμέτρηση της 7ης Ιουλίου. Μεγάλος νικητής ήταν η Νέα Δημοκρατία που συγκέντρωσε 39,85% αναδεικνύοντας τον Κυριάκο Μητσοτάκη νέο πρωθυπουργό της χώρας και μάλιστα με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα κατάφερε να εδραιωθεί ως δεύτερη δύναμη του Κοινοβουλίου με ποσοστό που έφτασε το 31,53%.

Τρίτο κόμμα με 8,10% αναδείχθηκε το Κίνημα Αλλαγής και τέταρτο το ΚΚΕ με 5,30%. Ακολούθησαν η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου με 3,70% και το ΜέΡΑ 25 με 3,44%, κόμματα που για πρώτη φορά εισήχθησαν στο κοινοβούλιο. Εκτός Βουλής έμειναν ο Λαϊκός Σύνδεσμος – Χρυσή Αυγή που συγκέντρωσε 2,93% και η Ένωση Κεντρώων που έφθασε το 1,24%.

Η Ελλάδα «βάφτηκε» μπλε στις 7 Ιουλίου.

Οιωνός οι Ευρωεκλογές

Στις 25 Μαΐου οι πολίτες της ΕΕ κλήθηκαν να εκλέξουν τους αντιπροσώπους για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Η ψήφος των Ελλήνων πολιτών στις Ευρωεκλογές, είτε δεχθούμε ότι πολλές φορές έχει χαρακτήρα διαμαρτυρίας είτε όχι, σίγουρα έδωσε μία πρώτη εικόνα για την αναδιαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού της χώρας.

Μεγάλος νικητής και σε αυτές τις κάλπες ήταν η Νέα Δημοκρατία καθώς τα ποσοστά της έφθασαν το 33,12%, ενώ του ΣΥΡΙΖΑ το 23,75%. Ακολούθησαν το ΚΙΝΑΛ με 7,72%, το ΚΚΕ 5,35%, ο Λαϊκός Σύνδεσμος – Χρυσή Αυγή 4,87% και η Ελληνική Λύση 4,18%. Σημειώνεται ότι μεγάλη «μάχη» για έναν εκπρόσωπο στις Βρυξέλλες έδωσε μέχρι και την τελευταία και το ΜέΡΑ 25, που εν τέλει έμεινε εκτός ευρωπαϊκού κοινοβουλίου καθώς το ποσοστό του έφθασε το 2,99%.

Στα «μπλε» και η Αυτοδιοίκηση

Η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις κάλπες της 25ης Μαΐου για τις περιφέρειες και τους δήμους χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως οδυνηρή, αφού η επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας σε πολλές περιπτώσεις κρίθηκε από την πρώτη κιόλας Κυριακή.

Υπενθυμίζεται πως ήδη από τον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών, η ΝΔ είχε κερδίσει 5 από τις 6 περιφέρειες, με μοναδική περιφέρεια που δεν κερδήθηκε αυτή της Κρήτης. Μεγάλος νικητής στην Περιφέρεια Αττικής αναδείχθηκε ο Γιώργος Πατούλης με 65,8%, ενώ η πρώην περιφερειάρχης Ρένα Δούρου έφθασε το 34,2%.

Η ίδια εικόνα επικράτησε σε γενικές γραμμές και στους δήμους. Τον Δήμο Αθηναίων, όπου κατ’ εξοχήν κρίνονται οι εντυπώσεις, κέρδισε ο Κώστας Μπακογιάννης με 65,25%. Ο Νάσος Ηλιόπουλος έφθασε την δεύτερη Κυριακή το 34,75%. Στη Θεσσαλονίκη η υποψήφια του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Νοτοπούλου δεν κατάφερε καν να περάσει στον β’ γύρο, ενώ ναι μεν ο υποψήφιος της ΝΔ κ. Ταχιάος δεν κατάφερε να εκλεγεί, χάνοντας την μάχη απέναντι στον Κωνσταντίνο Ζέρβα, αλλά στην Πειραιώς δεν φαίνεται να στεναχωρήθηκαν ιδιαίτερα, αφού ο νέος δήμαρχος προέρχεται από τον χώρο της ΝΔ.

Οι Συμπληγάδες των Πρεσπών

Μπορεί ένα από τα βασικά θέματα της πολιτικής επικαιρότητας το 2018 να ήταν η συμφωνία Αθήνας-Σκοπίων για το Μακεδονικό, οι «αναταράξεις» όμως που προκάλεσε στιγμάτισαν και τη χρονιά που φεύγει.

Αν και σε θεσμικό επίπεδο οι υποχρεώσεις της ελληνικής πλευράς έχουν εκπληρωθεί, αυτή τη στιγμή όσον αφορά την συμφωνία η διαδικασία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για τα Σκόπια έχει «παγώσει» μετά από αίτημα της Γαλλίας και της Ολλανδίας, κατά τη Σύνοδο Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 15 Οκτωβρίου.

Οι πρώτες μεγάλες αναταράξεις ήρθαν τον Ιανουάριο με το «διαζύγιο» ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Στις 13 Ιανουαρίου ο Πάνος Καμμένος ανακοίνωσε την παραίτηση του από τη θέση του υπουργού Άμυνας και την αποχώρηση των ΑΝΕΛ από την κυβέρνηση.

Η ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών δημιούργησε ένα ντόμινο πολιτικών εξελίξεων.

Τη συμβολή της χώρας στην διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην ΕΕ έχουν επιδείξει τόσο όσο ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, όσο και ο νυν πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, έστω και με… αστερίσκους.

Ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, με τον πρωθυπουργό των Σκοπίων Ζόραν Ζάεφ στις Πρέσπες.

«Στην κόψη του ξυραφιού» οι σχέσεις με την Άγκυρα

Σε διπλωματικό πυρετό βρίσκεται τον τελευταίο χρόνο η Αθήνα εξαιτίας των συνεχόμενων και εντεινόμενων τουρκικών προκλήσεων. Οι εναέριες παραβιάσεις, οι εξαγγελίες της Άγκυρας για νέες διεκδικήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και τα αμφιλεγόμενα δημοσιεύματα στον τουρκικό Τύπο τείνουν να αποτελούν καθημερινό φαινόμενο, την ώρα που το θερμόμετρο στην ανατολική Μεσόγειο χτυπάει… κόκκινο!

Στην ελληνική διπλωματία έχει σημάνει συναγερμός μετά την υπογραφή του «μνημονίου συναντίληψης» μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης του Φαγέζ αλ Σάρατζ της Λιβύης για την οριοθέτηση των περιοχών δικαιοδοσίας στην Μεσόγειο.

Με τη «συμφωνία» που υπεγράφη στις 27 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη ξεκινά η νομική διαδικασία που θα οδηγήσει στην ανακήρυξη της τουρκικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), η οποία θα αγνοεί πλήρως την ελληνική νοτίως της γραμμής Κρήτης – Καρπάθου – Ρόδου – Καστελόριζου, αποκόπτοντας γεωγραφικά μια θαλάσσια περιοχή η οποία αποτελεί το δυτικό τμήμα μία ενιαίας ζώνης που στα ανατολικά της τέμνεται με τις ΑΟΖ της Κύπρου και της Αιγύπτου.

Η αντίδραση της ελληνικής πλευράς ήταν άμεση με την απερίφραστη καταδίκη της «συμφωνίας» και την απέλαση του Λίβυου πρέσβη στην Αθήνα. Σε συνέχεια των διπλωματικών κινήσεων της Αθήνας, το ελληνικό ΥΠΕΞ και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συνέχισαν τις επαφές του εντείνοντας τις πιέσεις για στήριξη της χώρας μας.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μετά τη Σύνοδο Κορφής στο Λονδίνο και την παρέμβαση του Κυρ. Μητσοτάκη δήλωσαν ανοιχτά τη στήριξη τους στην Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ την ίδια στάση έχουν κρατήσει Αίγυπτος και Ισραήλ.

Όλα αυτά έχουν συνθέσει ένα «εκρηκτικό» σκηνικό στο Αιγαίο με τα σενάρια γύρω από την αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας συνεχώς να πληθαίνουν. Η συζήτηση για ενδεχόμενο «θερμό επεισόδιο» έχει επανέλθει, με τις μέχρι τώρα πληροφορίες να αναφέρουν ότι το «Πεντάγωνο» βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα, ενώ υπάρχουν σενάρια για εμπλοκή και των Ευρωπαίων, όπως η αποστολή γαλλικoύ ωκεανογραφικού νότια της Κρήτης, περιοχή που συμπεριλαμβάνεται στη συμφωνία Άγκυρας – Τρίπολης.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι πλέον στη δημόσια συζήτηση επανήλθε έντονα και το ενδεχόμενο προσφυγής της χώρας μας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Μία κίνηση που η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές και πολιτικούς που έχουν ασχοληθεί με ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, θα πρέπει να «μετρήσει καλά» καθώς θα μπορούσε να μην εξασφαλίσει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Αλλαγές στον Συνταγματικό χάρτη της χώρας

Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για το 2019 είναι ότι η Βουλή προχώρησε τη διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης.

Μετά από πολυήμερη συζήτηση που προηγήθηκε στην Ολομέλεια, τροποποιήθηκαν εννέα σημαντικές διατάξεις του Συντάγματος. Μεταξύ των αλλαγών συμπεριλαμβάνονται οι διατάξεις για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού.

Συνοπτικά, οι εννέα συνταγματικές αλλαγές αφορούν τα παρακάτω:

• Διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και αποσύνδεση της από τη πρόωρη διάλυση της Βουλής
• Δυνατότητα στους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίζουν στο τόπο διαμονής τους (έλαβε 288 ψήφους)
• Κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας για άσκηση δίωξης υπουργών και υφυπουργών
• Περιορισμό της βουλευτικής ασυλίας και προστασία μόνο για κοινοβουλευτικά του καθήκοντα και όχι για ζητήματα ποινικού κώδικα
• Κατοχύρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος
• Λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία με υπογραφή 500.000 πολιτών
• Επιλογή μελών Ανεξάρτητων Αρχών από τα 3/5 της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και όχι από τα 4/5.
• Δυνατότητα στη μειοψηφία να συγκροτεί δύο Εξεταστικές Επιτροπές ανά κοινοβουλευτική περίοδο
• Εξομοίωση στρατιωτικών με τακτικούς δικαστές

Στο κατώφλι μιας νέας κρίσιμης δεκαετίας

Το 2019 ήταν σίγουρα μια από τις σημαντικότερες χρονιές σε πολιτικό επίπεδο. Αλλαγή στην κυβέρνηση, αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση, συνταγματική αναθεώρηση και μια «καυτή» διπλωματική ατζέντα στα εθνικά θέματα.

Ήταν η χρόνια που σφράγισε μια από τις δυσκολότερες και κρισιμότερες δεκαετίες για τη χώρα μας, μια δεκαετία που θα μείνει σίγουρα στην ιστορία του τόπου και βαθιά χαραγμένη στη μνήμη μας. Η οικονομική κρίση άλλαξε την πατρίδα μας, δημιούργησε νέα δεδομένα για τους πολίτες και ανέδειξε νέες προσωπικότητες που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα.

Το 2020 βρίσκει τη χώρα μας σε ένα κομβικό σημείο. Οι γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές εξελίξεις θα είναι αυτές που θα διαμορφώσουν την πολιτική ατζέντα ενώ τα όσα θα συμβούν θα είναι καθοριστικά για το μέλλον και την ιστορία της πατρίδας μας τα επόμενα χρόνια.

Με ψυχραιμία, νηφαλιότητα, πολιτική σοφία, σύνεση και σωστούς χειρισμούς η Ελλάδα θα συνεχίσει να αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Μια χώρα που αφήνει πίσω της την οικονομική κρίση και τα μνημόνια που γονάτισαν το λαό της και κοιτάζει το μέλλον με αισιοδοξία. Προς αυτή την κατεύθυνση και με γνώμονα το συμφέρον και το καλό όλων των Ελλήνων, οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να σταθούν στο ύψος που απαιτούν οι περιστάσεις και επιτάσσει η ιστορία.