Πώς 28.800 κίτρινα πλαστικά παπάκια βοήθησαν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τα ωκεάνια ρεύματα

Πολλές επιστημονικές ανακαλύψεις οφείλονται σε τυχαία ή ακόμα και αστεία περιστατικά. Ίσως χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι γέννηση της έννοιας της βαρύτητας, όταν ένα μήλο έπεσε πάνω στο Νεύτωνα ο οποίος μελετούσε κάτω από τη μηλιά.

Και μπορεί, πλέον, αυτή η κατά τ άλλα χαριτωμένη ιστορία, να αμφισβητείτε από τους ιστορικούς, ωστόσο, όλοι ξέρουν πως η ανακάλυψη κάτι τόσο σπουδαίου μπορεί να είναι προϊόν σκληρής και επίπονης δουλειάς αλλά προήλθε από ένα τυχαίο γεγονός όπως η πτώση ενός μήλου από το δέντρο.

Ανάλογης υφής ιστορία είναι βέβαια και το περίφημο «εύρηκα» που φώναζε γυμνός τρέχοντας στους δρόμους ο Αρχιμήδης όταν μέσα στα λουτρά ανακάλυψε τη γνωστή Αρχή περί της Άνωσης!

Τυχαία και… χαριτωμένη είναι και η κατανόηση των επιστημόνων για το πως κινούνται τα ρεύματα στους ωκεανούς με το μεγάλο ταξίδι των χιλιάδων πλαστικών κίτρινων παπιών.

Όχι. Δεν υπάρχει κάποιο λάθος στην προηγούμενη φράση. Τα χαριτωμένα μικρά παιχνίδια που είναι η χαρά των μικρών παιδιών στις μπανιέρες μπορούν να… υπερηφανεύονται πως συνέβαλαν στην κατανόηση ενός φαινομένου που για πολλές δεκαετίες αποτελούσε σπαζοκεφαλιά για τους επιστήμονες.

Όταν η θάλασσα «πλημμύρισε» με πλαστικά παπάκια

Τον Ιανουάριο του 1992 η εταιρεία «The First Years Inc.» έχει δώσει σε εργοστάσιο στο Χονγκ Κονγκ μια τεράστια παραγγελία για πλαστικά παιχνίδια από αυτά που παίζουν τα μικρά παιδιά στις μπανιέρες των σπιτιών τους.

Η παραγγελία περιελάμβανε 28.800 κόκκινους κάστορες, πράσινους βατράχους, μπλε χελώνες και κυρίως τις αγαπημένες και… διάσημες κίτρινες πάπιες. Τα παιχνίδια συσκευάστηκαν, μπήκαν σε χαρτόκουτες και αυτές με τη σειρά τους τοποθετήθηκαν κατά εκατοντάδες σε κοντέινερ τα οποία φορτώθηκαν στο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων «Ever Laurel» με τελικό προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το ταξίδι του τεράστιου πλοίου, ωστόσο, δεν είχε καλή κατάληξη. Στο βόρειο Ειρηνικό ωκεανό έπεσε σε καταιγίδα. Ο κυματισμός ήταν μεγάλος. Το φορτίο μετατοπίστηκε και πολλά από τα κοντέινερ βρέθηκαν στη θάλασσα.

Η τρικυμία ήταν μεγάλη και είτε επειδή το ίδιο το πλοίο τα χτύπησε, είτε επειδή χτυπήθηκαν μεταξύ τους, πολλά από τα κοντέινερ άνοιξαν με αποτέλεσμα το περιεχόμενο τους να βρεθεί στα φουρτουνιασμένα νερά.

Μέρες μετά οι χαρτόκουτες άρχισαν να λιώνουν και τα παιχνίδια να… απελευθερώνονται. Το θέμα, ωστόσο, με τα συγκεκριμένα παιχνίδια είναι πως είναι κατασκευασμένα ώστε να μην βουλιάζουν και κάπως έτσι ξεκίνησε ένα ταξίδι που κράτησε περίπου 25 χρόνια!

Κανείς στην αρχή δεν το είχε υποψιαστεί πως μπορεί να υπάρχει μια τέτοια εξέλιξη. Όλα άλλαξαν, ωστόσο, όταν περίπου 10 μήνες μετά το ατύχημα με τα κοντέινερ στο πλοίο από το Χονγκ Κονγκ, τα πρώτα παπάκια έκαναν την εμφάνισή τους στην ακτή ενός παραθαλάσσιου θέρετρου στην Αλάσκα.

Δέκα μήνες μετά και περίπου 2.000 μίλια μακριά από το σημείο που έγινε το ατύχημα! Πήρε μερικές ημέρες μέχρι να καταλάβουν όλοι τι ακριβώς είναι και από που προέρχονται όλα αυτά τα παπάκια. Το σημαντικότερο, ωστόσο, είναι πως αυτή η εκ πρώτης όψεως αστεία ιστορία τράβηξε τα βλέμματα κάποιων επιστημόνων…

Ένα ταξίδι που κράτησε 25 χρόνια

Από τις ακτές της Χαβάης, της Αλάσκας, της Νότιας Αμερικής, της Αυστραλίας μέχρι τον Βορειοδυτικό Ειρηνικό. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο το ταξίδι των κίτρινων πλαστικών παπιών κράτησε για περίπου 25 χρόνια και κάλυψε σχεδόν τον μισό πλανήτη καθώς εντοπίστηκαν παιχνίδια ακόμα και στις δυτικές ακτές της Ευρώπης και συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πολλά έχουν βρεθεί «κατεψυγμένα» στον πάγο της Αρκτικής, ενώ άλλα έχουν φτάσει μέχρι τη Σκοτία και τη Νέα Γη στον Ατλαντικό.

Διέσχισαν το Στενό Μπέρινγκ (το ανατολικότερο σημείο της Ασίας που «συναντά» το δυτικότερο σημείο της αμερικανικής ηπείρου) το 1995. Έπειτα, έφτασαν στον Αρκτικό Ωκεανό. Στην πορεία εγκλωβίστηκαν για πέντε χρόνια στους πάγους.

Κάποια στιγμή πέρασαν δίπλα από τη Γροιλανδία. Το 2001 είχαν φτάσει στην Ισλανδία και πέρασαν πάνω από το σημείο όπου βυθίστηκε ο Τιτανικός στον Ατλαντικό.

«Χτυπημένα» από τον ήλιο και το θαλασσινό νερό, οι τελευταίες πάπιες και οι τελευταίοι κάστορες που εντοπίστηκαν σε κάποια παραλία είχαν γίνει πλέον λευκά. Αντίθετα χελώνες και βάτραχοι είχαν διατηρήσει τα αρχικά τους χρώματα.

Η κίνηση των ωκεάνιων ρευμάτων

Όταν η ιστορία με τα… ταξιδιάρικα παπάκια έγινε γνωστή, δυο ωκεανογράφοι από το Σιάτλ ο Curtis Ebbesmeyer και ο James Ingraham, θεώρησαν πως η υπόθεση έχει «ψωμί» και άρχισαν να παρακολουθούν την πορεία τους με προφανή στόχο να ανακαλύψουν όλα όσα δεν ξέρουν οι επιστήμονες για την κίνηση των ωκεάνιων ρευμάτων.

Μέχρι εκείνη την ημέρα οι ωκεανογράφοι μελετούσαν τα ωκεάνια ρεύματα με την κλασσική μέθοδο του… μπουκαλιού και ήταν δεδομένο πως τα πλαστικά κίτρινα παπάκια θα τους έδιναν καλύτερο αποτέλεσμα σε ένα μαζικότατο πείραμα που δεν είχε προηγούμενο.

Και πράγματι η μελέτη του περίεργου αυτού ταξιδιού των πλαστικών παπιών έδωσε πολλά νέα στοιχεία στις μελέτες των επιστημόνων.

Ενδεικτικά μόνο να αναφερθεί πως τα δεδομένα από τις μελέτες που έγιναν, «φορτώθηκαν» στο ειδικό υπολογιστικό σύστημα Ocean Surface Currents Simulation που είχε δημιουργήσει ο James Ingraham ήδη από το 1967 για να υπολογίσει την κατεύθυνση και την ταχύτητα του ανέμου στους ωκεανούς και τα επακόλουθα επιφανειακά ρεύματα.

Τα νέα δεδομένα βελτίωσαν σημαντικά την εικόνα που έχουν οι ψαράδες σε εκείνα τα νερά για να εντοπίζουν τα μεγάλα κοπάδια με ψάρια αλλά κυρίως βοήθησαν τις ομάδες έρευνας και διάσωσης να υπολογίζουν την πιθανή πορεία που ακολούθησαν άνθρωποι ή ακόμα και μικρά σκάφη που χάθηκαν στη θάλασσα!

«Έχω μια ιστοσελίδα που διάφοροι άνθρωποι στέλνουν φωτογραφίες από τις πάπιες που βρίσκουν στις παραλίες σε όλο τον κόσμο», δήλωσε πριν μερικά χρόνια ο συνταξιούχος σήμερα Curtis Ebbesmeyer.

«Τα πιο διάσημα παπάκια είναι τα 2.000 από αυτά που κυκλοφορούν ακόμα στο ρεύμα του Βόρειου Ειρηνικού – μια δίνη που εκτείνεται μεταξύ της Ιαπωνίας, της νοτιοανατολικής Αλάσκας, του Kodiak και των Aleutian Islands. Εμείς πάντα γνωρίζαμε τα 11 ρεύματα των ωκεανών, και ειδικά αυτό το μεγάλο του Ειρηνικού, αλλά μέχρι να έρθουν οι πάπιες δεν ξέραμε πόσος χρόνος χρειαζόταν για να ολοκληρωθεί ένας κύκλος του. Ήταν σαν να γνωρίζεις ότι ένας πλανήτης είναι στο ηλιακό σύστημα αλλά δεν μπορείς να πεις πόσο καιρό χρειάζεται για να μπει σε τροχιά. Λοιπόν, τώρα ξέρουμε ακριβώς πόσος καιρός χρειάζεται: περίπου τρία χρόνια» τόνισε ο Ebbesmeyer.