Προειδοποίηση από το ΥΠΕΝ: Τα επαναχρησιμοποιήσιμα πλαστικά καλαμάκια είναι μιας χρήσης!

Η απαγόρευση πλαστικών καλαμακιών μίας χρήσης έφερε αναστάτωση στην αγορά αλλά και στους καταναλωτές που όμως προσαρμόστηκαν γρήγορα με την έλευση των επαναχρησιμοποιούμενων πλαστικών καλαμακιών που έχουν κατακλύσει την αγορά. Είναι κατάλληλα όμως αυτά τα καλαμάκια για πολλαπλές χρήσεις; Έχουν τις κατάλληλες προδιαγραφές να «βαπτιστούν» επαναχρησιμοποιήσιμα, ώστε να μην εμπίπτουν στις υποχρεώσεις του Νόμου για την απαγόρευσή τους; Κάποια ναι, κάποια άλλα όμως σίγουρα όχι, καθώς δεν έχουν σχεδιαστεί γι’ αυτόν τον σκοπό, ούτε είναι από ανθεκτική πλαστική ύλη, ούτε φυσικά χρησιμοποιούνται από τους καταναλωτές ως τέτοια, με συνέπεια να μην υπόκεινται σε επαναχρησιμοποίηση και, να καταλήγουν στον κάδο απορριμμάτων ή ανακύκλωσης μαζί με τα ποτήρια μίας χρήσης, αμέσως μετά την κατανάλωση του ροφήματος. 

Όσον αφορά στις επιπτώσεις της επαναχρησιμοποίησης, εάν προορίζονται για μία χρήση, το μικρό τους άνοιγμα επιτρέπει την ανάπτυξη βακτηριών και γενικά είναι επιρρεπή στην ανάπτυξη βακτηρίων και άλλων επιβλαβών μικροοργανισμών. Επιπλέον η δομική τους ακεραιότητα μπορεί να αρχίσει να υποβαθμίζεται μετά από λίγες μόνο χρήσεις, οδηγώντας σε φθορές με κίνδυνο επιβλαβή χημικά να καταλήξουν στο ρόφημα. Το θέμα προσπαθεί να επιλύσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας που, με νέα εγκύκλιο, διευκρινίζει ποια είναι τα χαρακτηριστικά των επαναχρησιμοποιήσιμων πλαστικών καλαμακιών. 

Στην εγκύκλιο γίνεται παραδοχή της πιθανότητας να κυκλοφορούν πλαστικά καλαμάκια μίας χρήσης ως επαναχρησιμοποιούμενα αναφέροντας μεταξύ άλλων πως τα πλαστικά καλαμάκια μιας χρήσης «θα μπορούσαν δυνητικά να διατεθούν στην αγορά ή να κυκλοφορούν στο εμπόριο ως προϊόντα πολλαπλών χρήσεων ή επαναχρησιμοποιήσιμα χωρίς να έχουν μελετηθεί και σχεδιαστεί ως τέτοια ή χωρίς να διατίθενται στην αγορά ως μέρος συστήματος ή διάταξης που να διασφαλίζει την επαναχρησιμοποίησή τους». 

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, για τον χαρακτηρισμό ως επαναχρησιμοποιήσιμου προϊόντος, μεταξύ άλλων, στα σχετικά κριτήρια σχεδιασμού του «συμπεριλαμβάνονται η σύνθεση των υλικών, η επιδεκτικότητα σε πλύσιμο και η δυνατότητα επιδιόρθωσης, χαρακτηριστικά τα οποία θα έδιναν τη δυνατότητα για πολλαπλές διαδρομές και επιστροφές για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο το προϊόν είχε αρχικά σχεδιαστεί…». Και αυτά που κυκλοφορούν στην αγορά σε ομαδική συσκευασία των 50 ή των 100 τεμαχίων δεν είναι επαναχρησιμοποιήσιμα και τεκμαίρεται ότι δεν προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση. 

Στην εγκύκλιο αναφέρεται επίσης ότι ο παραγωγός ή εισαγωγέας που διαθέτει πλαστικά καλαμάκια μια χρήσης, στην αγορά και θεωρεί ότι διαθέτει τεκμηρίωση ότι είναι επαναχρησιμοποιήσιμα, φέρει το βάρος της ευθύνης απόδειξης του ισχυρισμού αυτού, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά επερχόμενους ελέγχους και ανάλογες κυρώσεις.

Διαβάστε παρακάτω το περιεχόμενο της εγκυκλίου της Γενικής Γραμματείας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ, με την οποία δίνονται διευκρινίσεις για τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, τα επαναχρησιμοποιήσιμα καθώς και τον αντίστοιχο χαρακτηρισμό για τα πλαστικά καλαμάκια:

ΘΕΜΑ: Χαρακτηρισμός ως επαναχρησιμοποιήσιμου προϊόντος για τα πλαστικά καλαμάκια ΣΧΕΤ: 

Η οδηγία (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, όπως ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με τον νόμο 4736/2020 (ΦΕΚ 200 Α’) 

Η Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής σχετικά με τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον» (2021/C 216/01) 

Στο πλαίσιο εφαρμογής του άρθρου 5 του ν. 4736/2020 (σχετ. 1), απαγορεύεται η διάθεση στην αγορά των πλαστικών καλαμακιών, όπως αναγράφονται στο Μέρος Β του Παραρτήματος Ι του νόμου. Έχοντας υπόψη ότι τα εν λόγω προϊόντα εξακολουθούν να κυκλοφορούν στην αγορά με τον ισχυρισμό ότι είναι επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα, με την παρούσα εγκύκλιο διευκρινίζονται τα κάτωθι: Για την ερμηνεία και την εφαρμογή των διατάξεων του οικείου νόμου (σχετ. 1) υφίσταται κατευθυντήριο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σχετ.2) που για το εν θέματι ζήτημα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ιδίως τα αναφερόμενα στις παρ. 2.2.2 και 2.2.3.

Ο ορισμός ενός προϊόντος ως «πλαστικό προϊόν μιας χρήσης» και η επιπλέον καθοδήγηση από την ΕΕ για την αποσαφήνισή του, αποσκοπεί μεταξύ άλλων στο να αποκλειστούν καταστάσεις στις οποίες τα τελικά προϊόντα θα μπορούσαν δυνητικά να διατεθούν στην αγορά ή να κυκλοφορούν στο εμπόριο ως προϊόντα πολλαπλών χρήσεων ή επαναχρησιμοποιήσιμα χωρίς να έχουν μελετηθεί και σχεδιαστεί ως τέτοια ή χωρίς να διατίθενται στην αγορά ως μέρος συστήματος ή διάταξης που να διασφαλίζει την επαναχρησιμοποίησή τους, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τον στόχο της οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 που είναι η πρόληψη και η μείωση του αντίκτυπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, ιδίως στο υδάτινο περιβάλλον, και στην ανθρώπινη υγεία.

Για τον χαρακτηρισμό ως επαναχρησιμοποιήσιμου προϊόντος, μεταξύ άλλων, στα σχετικά κριτήρια σχεδιασμού του «συμπεριλαμβάνονται η σύνθεση των υλικών, η επιδεκτικότητα σε πλύσιμο και η δυνατότητα επιδιόρθωσης, χαρακτηριστικά τα οποία θα έδιναν τη δυνατότητα για πολλαπλές διαδρομές και επιστροφές για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο το προϊόν είχε αρχικά σχεδιαστεί…», «οι καταναλωτές συνήθως αντιλαμβάνονται και χρησιμοποιούν το προϊόν ως επαναχρησιμοποιήσιμο», καθώς και κριτήρια που σχετίζονται με «την πρόθεση για επαναχρησιμοποίηση και τη δυνατότητα ανασυσκευασίας, καθαρισμού, πλυσίματος και επισκευής του αντικειμένου με ταυτόχρονη διατήρηση της ικανότητάς του να εκτελεί την προβλεπόμενη λειτουργία του».

Τα πλαστικά καλαμάκια χαρακτηρίζονται επί της αρχής ως πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης και εμπίπτουν στις διατάξεις του ν. 4736/2020 (άρθρο 5). Στην περίπτωση που ο παραγωγός ή εισαγωγέας που διαθέτει το προϊόν στην αγορά θεωρεί ότι διαθέτει τεκμηρίωση περί του αντιθέτου, φέρει το βάρος της ευθύνης απόδειξης του εκάστοτε ισχυρισμού. Επισημαίνεται ότι πλαστικά καλαμάκια τα οποία πωλούνται σε ομαδική συσκευασία (π.χ. των 50 ή των 100 τεμαχίων) τεκμαίρεται ότι δεν προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση.

Σε κάθε περίπτωση επισημαίνεται ότι, θα πρέπει να τηρούνται και οι ειδικές απαιτήσεις σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 10/2011 για τα πλαστικά υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα. 

Η παρούσα εγκύκλιος αναρτάται στη Διαύγεια και στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ.
themaygeias