Συντάξεις: Πώς θα μοιραστούν τα αναδρομικά σε όσους είχαν υποστεί μειώσεις

Αναδρομικές αυξήσεις τεσσάρων ταχυτήτων έως 48% για περίπου 300.000 δικαιούχους επικουρικών συντάξεων φέρνει το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο. Τις αυξήσεις αυτές θα λάβουν – μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, μαζί με τα αναδρομικά από 4 Οκτωβρίου – όσοι είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής πάνω από 1.300 ευρώ το καλοκαίρι του 2016 και είδαν τις επικουρικές τους να μειώνονται. 

Σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννη Βρούτση, η μεσοσταθμική αύξηση θα είναι 99,57 ευρώ τον μήνα και σε απόλυτους αριθμούς θα κυμαίνεται από 5 ευρώ έως 196 ευρώ. Οι αυξήσεις των επικουρικών έρχονται αναδρομικά από 4 Οκτωβρίου 2019, ημερομηνία δημοσίευσης των αποφάσεων του ΣτΕ για τον νόμο Κατρούγκαλου.

Στόχος είναι να μην προκύψουν νομικά κενά και «παράθυρα» για νέο γύρο δικαστικών διεκδικήσεων αναδρομικών. Δεδομένου ότι το ασφαλιστικό νομοσχέδιο θα ψηφιστεί το νωρίτερο τον Ιανουάριο και ενώ οι συντάξεις Ιανουαρίου θα έχουν ήδη πληρωθεί, τα αναδρομικά θα είναι τουλάχιστον τεσσάρων μηνών (Οκτώβριος – Ιανουάριος). 

Το κόστος των περικοπών που τώρα ακυρώνονται φτάνει στα 25 εκατομμύρια ευρώ τον μήνα, δηλαδή 300 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Υπενθυμίζεται πως όλες οι επικουρικές συντάξεις επανυπολογίστηκαν με ετήσιο ποσοστό αναπλήρωσης 0,45%. 

● Όσοι συνταξιούχοι είχαν άθροισμα κάτω από 1.300 ευρώ διατήρησαν προσωπική διαφορά στην επικουρική. 

● Όσοι είχαν άθροισμα από 1.300 ευρώ και πάνω έχασαν την προσωπική διαφορά μέχρι του ορίου των 1.300 ευρώ. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις προκύπτουν για τους συνταξιούχους που είχαν τις υψηλότερες μειώσεις το καλοκαίρι του 2016. 

Τέσσερις ταχύτητες

Αναλυτικά οι αυξήσεις έρχονται με τέσσερις ταχύτητες:

1. Πάνω από 40% μείωση το 2016 είχαν περισσότεροι από 156.000 συνταξιούχοι. Πρόκειται για τους συνταξιούχους που έχασαν τα περισσότερα συγκριτικά με το ύψος της σύνταξής τους το 2016 και αναμένεται τώρα να δουν αισθητές αυξήσεις. 

Στην κατηγορία αυτή ανήκει και η πολυπληθέστερη ομάδα συνταξιούχων με υψηλή περικοπή, που ήταν οι μισθωτοί του πρ. ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ. Ειδικότερα, 113.809 συνταξιούχοι πρώην μισθωτοί ΙΚΑ είδαν μεσοσταθμική μείωση 44,92% της σύνταξής τους. Άλλοι 25.246 πρώην μισθωτοί ΙΚΑ που ανήκουν σε ειδικότερη κατηγορία θα πρέπει να δουν αύξηση κοντά στο 46,23% της σύνταξής τους. 

Στην ίδια κατηγορία ανήκουν επίσης 1.009 συνταξιούχοι πρώην τραπεζοϋπάλληλοι της Τράπεζας Πίστεως που είχαν μέση περικοπή 48,24% και 7.341 δικηγόροι (ΤΕΑΔ) με περικοπή το 2016 (αύξηση τώρα) 41,35%. Την πρώτη ταχύτητα κλείνουν οι εμποροϋπάλληλοι (ΤΕΑΥΕΚ) που έχασαν το 41,21% της σύνταξής τους και τώρα θα πρέπει να λάβουν αντίστοιχο ποσό πίσω.

2. Αύξηση 30% – 40% θα δουν πέντε κατηγορίες δικαιούχων επικουρικών. Στην ταχύτητα αυτή ανήκουν 3.215 συνταξιούχοι ναυτιλιακοί και τουριστικοί πράκτορες που είχαν μείωση το 2016 ύψους 31,29%, όπως επίσης και 1.758 πρώην εργαζόμενοι σε εταιρείες οινοπνευματοποιίας και ζυθοποιίας που θα πρέπει να αναμένουν αύξηση κοντά στο 31,95%. 

Στην ίδια ταχύτητα εντάσσονται και 21.618 ναυτικοί που είδαν μέσο ποσοστό μείωσης 36,54% και τώρα θα πρέπει να δουν αντίστοιχη αύξηση. Επίσης, 2.813 πρώην εργαζόμενοι σε γεωργικές συνεταιριστικές οργανώσεις θα έχουν αύξηση κοντά στο 39,56% που έχασαν το 2016. Τέλος, 538 πρώην πρατηριούχοι υγρών καυσίμων είχαν περικοπή 38,37% το 2016 και τώρα θα δουν αντίστοιχη αύξηση.

3. Αύξηση 20% έως 30% θα πρέπει να αναμένουν άλλες τέσσερις κατηγορίες επικουρικών συνταξιούχων που είχαν αντίστοιχες μειώσεις το 2016. Αναλυτικά, πρόκειται για 16.265 δημοτικούς υπαλλήλους που είδαν μείωση 28,81% κατά μέσο όρο και τώρα θα πρέπει να δουν αντίστοιχη αύξηση. Επίσης, 1.114 συμβολαιογράφοι είχαν μείωση 23,28% το 2016 και άλλοι 605 τραπεζοϋπάλληλοι της πρ. ΕΤΒΑ 25,23%. Και οι δύο κατηγορίες θα έχουν από το 2020 αντίστοιχη αύξηση (η αύξηση μετράει από 4.10.2019). Τέλος, 3.887 πρώην εμποροϋπάλληλοι της Εμπορικής θα έχουν μεσοσταθμική αύξηση 29,49%.

4. Στη χαμηλότερη ταχύτητα αυξήσεων που δικαιούνται αναπροσαρμογές έως 20% ανήκουν 2.997 πρώην εργαζόμενοι σε ασφαλιστικά ταμεία που είχαν μείωση 1,12%, όπως επίσης και 1.110 πρώην ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί που είχαν μέση μείωση 15,89%. 

Στην ίδια ταχύτητα εντάσσονται 32.958 δημόσιοι υπάλληλοι που έχασαν το 7,34% της επικουρικής τους σύνταξης και τώρα θα την ανακτήσουν, όπως και 5.282 πρώην εργαζόμενοι του ΟΤΕ που πρέπει να περιμένουν αύξηση 2,63%. Αντιστοίχως, 667 τεχνικοί Τύπου κερδίζουν 17,37% αύξηση και 217 μηχανικοί 12,29%.

Όλα τα ποσοστά αντικατοπτρίζονται σε αντίστοιχες μειώσεις του 2016. Από τους 300.000 και πλέον επικουρικούς συνταξιούχους που είχαν περικοπή το καλοκαίρι του 2016, οι 250.000 ήταν οι περισσότερο χαμένοι, καθώς είδαν μειώσεις έως 48,24%. Από το πρώην ΙΚΑ προέρχεται η μεγαλύτερη δεξαμενή συνταξιούχων που υπέστησαν το 2016 τις περικοπές και τώρα θα πρέπει να δουν αυξήσεις. Ειδικότερα, από τους 250.000 συνταξιούχους που είχαν τις υψηλότερες περικοπές, οι μισοί και πλέον προέρχονται από το πρ. ΙΚΑ.

Κριτήρια επανυπολογισμού

Για τους μισθωτούς του ΕΤΕΑΜ ορίστηκε συντελεστής επανυπολογισμού με τη μέθοδο του μέσου όρου στο 0,4927 «δείχνοντας» μείωση 50,73% στην καταβαλλόμενη σύνταξη. Οι συνταξιούχοι του ΕΤΕΑΜ είχαν έτσι ονομαστική μείωση 50,73% στην παλαιά τους σύνταξη, ενώ η πραγματική μείωση εξαρτήθηκε από το ύψος της κύριας σύνταξης που διέσωσε όσους έπεσαν κάτω από τον πήχη των 1.300 ευρώ (μεικτά) άθροισμα κύριας και επικουρικής (πήραν προσωπική διαφορά).

Για τον επανυπολογισμό του ΕΤΕΑΜ, στις καταστατικές διατάξεις του οποίου δεν υπήρχε ποσοστό αναπλήρωσης, χρησιμοποιήθηκαν μέσοι όροι. Συνεπώς, για τον κρίσιμο συντελεστή ελήφθησαν υπόψη για όλους 18 έτη ασφάλισης και 1.166 ευρώ συντάξιμες αποδοχές. Όπως εξηγούν ειδικοί, αυτός ο τρόπος ευνόησε συνταξιούχους που είχαν αποχωρήσει με λίγα χρόνια (π.χ. δεκαπενταετίες) και χαμηλές αποδοχές, οι οποίοι διαφορετικά θα μπορούσαν να καταλήξουν με ιδιαίτερα πενιχρές συντάξεις. Στους χαμένους, αντίθετα, βρέθηκαν όσοι αποχώρησαν με πολλά χρόνια και υψηλές αποδοχές. 

Ο πήχης των 1.300 ευρώ και η επιλογή της μείωσης των επικουρικών με βάση το ύψος της κύριας σύνταξης κρίθηκαν αντισυνταγματικά από το ΣτΕ και κατά συνέπεια άκυρα, όχι όμως αναδρομικά από το 2016, αλλά από τις 4 Οκτωβρίου 2019 (όταν δηλαδή δημοσιεύθηκαν οι αποφάσεις). 

Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικό τόσο τον υπολογισμό των νέων επικουρικών με τον νόμο Κατρούγκαλου (με ποσοστό αναπλήρωσης 0,45% κατ’ έτος) όσο και τον επανυπολογισμό των παλαιών με βάση τον νέο τύπο. Κυρίως όμως ακύρωσε τις περικοπές που εφαρμόστηκαν με βάση το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης. Μεγάλοι χαμένοι του αλγόριθμου του επανυπολογισμού ήταν:

● Πρώην μισθωτοί του ΙΚΑ που έφυγαν με πολλά χρόνια ασφάλισης (π.χ. τριακονταπενταετίες) και με υψηλές αποδοχές.

● Συνταξιούχοι που αποχώρησαν με υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης (ανταποδοτικότητα σύνταξης επί μισθού), αλλά δεν πλήρωναν αντίστοιχα υψηλές εισφορές ως εργαζόμενοι (π.χ. ναυτιλιακοί και τουριστικοί πράκτορες).

● Συνταξιούχοι που μπορούσαν να αποχωρήσουν με λίγα χρόνια ασφάλισης (π.χ. ναυτικοί του ΚΕΑΝ). Η «θεραπεία» της αντισυνταγματικότητας του υπολογισμού των νέων επικουρικών εκτιμάται πως θα έρθει με αναλογιστική μελέτη, η οποία θα τεκμηριώνει τη βιωσιμότητα του επικουρικού υπερταμείου χωρίς τον «κόφτη» των 1.300 ευρώ.