Συντάξεις: Τι αλλάζει σε κύριες, επικουρικές

Μεταβολές στις εισφορές των μη μισθωτών, στα ποσοστά αναπλήρωσης, στην έκδοση και στον επανυπολογισμό των επικουρικών

Τουλάχιστον πέντε σημαντικές αλλαγές στο δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα, που θα αφορούν τις ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και των αγροτών, τα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων, τον τρόπο επανυπολογισμού των παλαιών επικουρικών -και παράλληλα την καθιέρωση των νέων ατομικών-, καθώς και τη σταδιακή έναρξη χορήγησης των «ψηφιακών συντάξεων» θεωρείται δεδομένο ότι θα προωθήσει προς υλοποίηση η κυβέρνηση από τις αρχές του 2020.

Στόχος της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας είναι το νομοσχέδιο να κατατεθεί στη Βουλή έως τις αρχές Δεκεμβρίου. Οι εντολές αυτές, αναφέρουν κυβερνητικοί κύκλοι, έχουν τεθεί επιτακτικά από το Μέγαρο Μαξίμου τόσο προς τον αρμόδιο υπουργό Γιάννη Βρούτση όσο και στον αρμόδιο για την Κοινωνική Ασφάλιση υφυπουργό Νότη Μηταράκη.

Οπως υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές, ο πρωθυπουργός επιθυμεί να διευθετηθούν άμεσα όλα τα εκκρεμή ζητήματα, όπως είναι η εναρμόνιση της νομοθεσίας με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για τον νόμο Κατρούγκαλου και το οριστικό κλείσιμο της υπόθεσης των αναδρομικών, για να γυρίσει σελίδα το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, στη βάση των δεδομένων που τίθενται και από τις Βρυξέλλες. Οι τεχνοκράτες της Κομισιόν είναι δεδομένο ότι τα τελευταία χρόνια επιζητούν την περαιτέρω μείωση της συμμετοχής των κρατικών προϋπολογισμών που διαμορφώνουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στα δημόσια ασφαλιστικά συστήματα.

Στο πλαίσιο αυτό, οι πέντε αλλαγές που θεωρείται δεδομένο ότι θα προωθηθούν με το επικείμενο νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, προς υλοποίηση από τις αρχές του 2020 και μετά, είναι οι εξής:

1Αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών για τους μη μισθωτούς ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ: Σύμφωνα με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ, ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους αυτοαπασχολουμένους και τους αγρότες, που καθιερώθηκε με τον νόμο Κατρούγκαλου (4387 του 2016), κρίθηκε αντισυνταγματικός. Τα αρμόδια κυβερνητικά στελέχη ήδη έχουν δηλώσει ότι η νομοθεσία θα εναρμονιστεί άμεσα με την κρίση του ανώτατου δικαστηρίου. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στο μικροσκόπιο της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας και σε συνεργασία με τη διοίκηση του ΕΦΚΑ βρίσκονται σενάρια που συνδυάζουν τα χρόνια ασφάλισης (όπως οι ασφαλιστικές κατηγορίες που είχε το τ.ΤΕΒΕ – τ.ΟΑΕΕ) με το ετήσιο εισόδημα των μη μισθωτών. Οι τελικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν έως τα μέσα Νοεμβρίου και στη συνέχεια να λάβουν μορφή άρθρων εντός του επικείμενου ασφαλιστικού σχεδίου νόμου.

2Αναπροσαρμογή ποσοστών αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις: Η Ολομέλεια του ΣτΕ, με τις πρόσφατες αποφάσεις της για τον νόμο 4387 του 2016, έκρινε αντισυνταγματικά τα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν με τον νόμο Κατρούγκαλου από τις 13 Μαΐου του 2016 και μετά. Συγκεκριμένα, οι ανώτατοι δικαστές έκριναν ότι η αναπλήρωση που έρχεται επί των μέσων μισθών από τις συντάξεις για όσους έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης είναι συνταγματικά μη ανεκτή, αφού τους αποδίδει ποσά που δεν έχουν μεγάλη διαφορά από όσους είχαν λίγα έτη ασφάλισης (για παράδειγμα, λιγότερα από 20 με 25 έτη). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το ανώτατο ποσό σύνταξης για έναν ασφαλισμένο με 42 έτη ασφάλισης και μέσο μισθό 3.000 ευρώ, μεικτά, ανέρχεται στα 1.788 ευρώ μεικτά. Με 35 έτη ασφάλισης και τον ίδιο μέσο μισθό η σύνταξη φτάνει τα 1.398,3 ευρώ τον μήνα, μεικτά, ενώ με μόλις 20 ή 15 έτη ασφάλισης και τις ίδιες μέσες αποδοχές διαμορφώνεται στα 860,10 και τα 692,10 ευρώ τον μήνα, αντίστοιχα.

Μετά τις αναμενόμενες βελτιώσεις στα ποσοστά αναπλήρωσης για όσους συμπληρώνουν από 30 έτη ασφάλισης και πάνω υπολογίζεται ότι τόσο οι παλαιές (προ νόμου Κατρούγκαλου) όσο και οι νέες συντάξεις θα αυξηθούν από 1%-2% έως 7% (πάντα ανάλογα με τα έτη ασφάλισης). Τυχόν αναδρομικά στους νέους συνταξιούχους αλλά και στους παλαιούς (σε όσους οι αυξήσεις δεν καλυφθούν από την προσωπική διαφορά) θα αφορούν το χρονικό διάστημα από τις 4 Οκτωβρίου 2019 και μετά. Αν προκύψουν σημαντικά ποσά, αυτά θα αποδοθούν σε πολλές δόσεις και, σε περιπτώσεις που οι επιστροφές είναι μικρές, αυτές θα καταβληθούν εφάπαξ.

3Αλλαγή του τρόπου επανυπολογισμού των επικουρικών: Λόγω απουσίας αναλογιστικής μελέτης και μεγάλων αδικιών σε βάρος σημαντικής μερίδας παλαιών δικαιούχων επικουρικών, το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό τον επανυπολογισμό που έγινε στις συντάξεις αυτές στα μέσα του 2016. Στη βάση αυτή, μέσα από το επικείμενο νομοσχέδιο θα προωθηθεί η διόρθωση αρκετών από τις περίπου 1.200.000 επικουρικές, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα να αφήνουν να διαφανεί ότι όφελος θα έχουν όσοι υπάγονται στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ. Συνολικά, όπως ανέφερε πριν από λίγες ημέρες ο Γ. Βρούτσης, αυξήσεις 52,6 ευρώ τον μήνα, μεσοσταθμικά (σε καμία περίπτωση οι επικουρικές δεν θα επιστρέψουν στα ποσά που ήταν πριν από τον επανυπολογισμό «κούρεμα» του 2016), θα δουν 465.112 συνταξιούχοι.

4Θεσμοθέτηση νέων ατομικών επικουρικών συντάξεων: Σύμφωνα με το πρόσφατο πόρισμα της επιτροπής που εξέτασε τις παραμέτρους για την καθιέρωση των νέων ατομικών επικουρικών, οι αλλαγές θα προωθηθούν από τις αρχές του 2021 και μετά για όσους θα ασφαλιστούν πρώτη φορά από αυτό το χρονικό διάστημα και μετά (τουλάχιστον σε πρώτη φάση). Οι εισφορές για τις νέες επικουρικές θα ανέρχονται στο 6,5% επί του μηνιαίου μισθού και θα χορηγούνται ανάμεσα στο 62ο και στο 70ό έτος της ηλικίας, με βάση ένα καινούργιο κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Οι εισφορές θα συγκεντρώνονται σε «ατομικούς κουμπαράδες» και το 25% του ποσού που θα έχει υπάρξει μέχρι την ολοκλήρωση του εργασιακού βίου θα αποδίδεται με τη μορφή εφάπαξ, με την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης.

Στοίχημα η ψηφιακή απόδοση συντάξεων εντός 24 ωρών

5 Εναρξη εγχειρήματος «ψηφιακής σύνταξης»: Ενα από τα πιο μεγάλα στοιχήματα του υπουργού Εργασίας Γιάννη Βρούτση (μετά και τα στοιχεία που έδωσε πριν από λίγες ημέρες, που επιβεβαίωσαν ότι περίπου 313.505 συνταξιοδοτικά αιτήματα «βαλτώνουν») αφορά την καθιέρωση του συστήματος «Ατλας – Ψηφιακή Σύνταξη» από τον Ιούνιο του 2020 και μετά. Με το νέο σύστημα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει δεσμευτεί ότι το 34,37% των νέων συντάξεων θα εκδίδεται ψηφιακά εντός… 24 ωρών! Τον Ιανουάριο του 2021, βάσει της ίδιας κυβερνητικής υπόσχεσης, θα αποδίδεται άμεσα το 57,76% του συνόλου των συνταξιοδοτικών αιτημάτων και από τον Ιούνιο του ίδιου έτους το 90% αυτών.